Azad legt uit wat de kledingvoorschriften in haar geboorteland inhouden. “Sinds de revolutie in 1979 heerst er een regime in Iran dat vrouwen verplicht stelt een hijab te dragen en andere strikte regels oplegt. Er is een ‘moraliteit-politie’, zij beoordelen of je als vrouw op een ‘gepaste’ manier gekleed bent. Dat betekent dat je haar niet zichtbaar is en er zo weinig mogelijk huid te zien is. Alhoewel er regels zijn,  is het vaak nog onduidelijk wat precies onder ‘gepast’ valt. Mijn tante in Iran heeft me verteld dat bepaalde kleuren kleding ook als verboden worden gezien bijvoorbeeld.”  

Azad stelt dat het belangrijk is om te begrijpen dat de mensen, de cultuur en het land Iran niet voor deze regels en kledingvoorschriften hebben gekozen. “Voor de revolutie was het een enorm vooruitstrevend en vrij land met een prachtige cultuur. De situatie op dit moment is een dictatorschap die over het land en de mensen heerst.” Sinds dit regime in 1979 aan de macht kwam, is er ook veel geweld. “Ik heb veel dingen gehoord en gezien die niet te bevatten zijn. Sinds 2017 is er wel een grote beweging gaande waarbij vrouwen zich steeds meer gaan verzetten tegen de strenge regels. Ik sta altijd versteld van de moed van deze dappere vrouwen.”

Volgens haar zorgen deze grotere protesten in Iran er wel voor dat de ‘moraliteit-politie’ de wetten nog strenger handhaaft, waardoor er extremer wordt gehandeld. “De media laten dit lang niet altijd zien. Een paar jaar geleden waren er bijvoorbeeld grote protesten waar mijn neven en nichten over vertelden, maar in de Nederlandse pers zag ik daar niks van terug.” 

Ook Anna Nooshin, eveneens geboren in Teheran, benadrukt dat het Iraanse volk al jarenlang aan het protesteren is tegen dit regime. “Het is niet zo dat mijn mensen die daar wonen het gewoon maar incasseren en niet durven op te staan. Het is een probleem waar generaties, vooral jongeren, al decennialang tegen vechten. Ik schreef jaren geleden al mijn masterscriptie over het verzet dat Iraanse bloggers en online journalisten voeren tegen het Iraanse regime.”

Aandacht op (sociale) media

De ondernemer, content creator en oprichter van Noosh Beauty kwam op haar zevende vanuit Iran naar Nederland. “Ik ben vooral heel dankbaar dat mijn moeder ooit heeft besloten dat ze haar dochters niet wilde laten opgroeien in dat regime. Daar ben ik me altijd heel bewust van geweest.” Over haar achtergrond, de vlucht en haar tijd in de azc’s, maakte ze de documentairereeks ANNA: STATUS, die exclusief te zien is op Prime Video. Ook vertelde ze hier eerder over in Vogue. Nooshin: “Ik volg wat daar gebeurt via mijn tante, die in Teheran woont. En via sociale media.”

Er is momenteel op sociale media veel aandacht voor de huidige oplaaiing van geweld. Zo knippen TikTokkers in video’s hun eigen haar af, als protest tegen de dood van Mahsa Amini. Wat het met Nooshin doet om dat te volgen? “Ik hoop dat het met iedereen hetzelfde doet: beseffen hoe weinig vooruitgang er helaas is geweest. Tegelijkertijd ben ik blij dat Iran na meer dan 40 jaar eindelijk de erkenning krijgt dat het een land in nood is. Iran heeft de aandacht nodig van de wereld zodat er hopelijk druk komt op de regering daar en dit soort dingen niet meer gebeuren. Dus ik ben blij voor het bewustzijn dat deze situatie creëert, maar het is niet de eerste keer dat dit soort geweld gebeurt en het is dus ook niet iets dat ik niet al wist.”

Effect op regime

Wat vindt Azad van de huidige aandacht op sociale media? “De mensen in Iran moeten gehoord worden. Als de media het niet doen, dan is sociale media een sterk middel. We kunnen van dichtbij zien wat er gebeurt en wat het met mensen doet. We krijgen nu een glimpse mee van het alledaagse leven in Iran (inmiddels is er een shutdown van het internet in Iran, en kunnen mensen daar helemaal niet meer op internet, red.). Vrouwen daar moeten zich altijd afvragen of ze veilig genoeg gekleed zijn.” De video’s op TikTok zijn volgens haar een manier om algemeen bewustzijn over de situatie in Iran te creëren. Ook is het een manier solidariteit te tonen met de onderdrukte vrouwen daar. “Iedereen verdient respect en de vrijheid om zichzelf te zijn.”

Ook Nooshin denkt dat de huidige (sociale) media-aandacht extra besef geeft van wat er in Iran gebeurt. Of dat effect zal hebben op het regime daar? “Dat weet ik niet. Mensen moeten vooral beseffen dat dit niks nieuws is. Dat het nu zoveel op sociale media is en mensen even wakker worden, betekent niet dat het niet al jarenlang plaatsvindt.”

De toekomst

Hoe nu verder? Anna Nooshin stelt dat mensen niet even een paar dagen moeten kijken naar wat er nu speelt, maar zich moeten verdiepen in de omliggende problematiek. “Juist die context is belangrijk. Bij dit soort grote wereldproblemen lijkt het even een ‘hype’ en posten mensen er maximaal een week even over. Daarna sterft de aandacht weer weg.”

Op Instagram postte ze daarom deze week een tekst, waarbij ze – na opmerkingen dat ze zich niet genoeg over het onderwerp laat horen – stelt dat kwalitatieve educatie het belangrijkste is. ‘(…) dus om content creators die niet elke twee seconde aandacht aan dit onderwerp besteden dan ‘stil’ te noemen, is niet alleen oneerlijk, het leidt de aandacht weg van waar we het eigenlijk over moeten hebben. Namelijk onszelf onderwijzen via accounts die hier veel meer van weten dan ikzelf.’ Ze roept volgers op accounts met haar te delen die betrouwbaar nieuws brengen. ‘En onthoud: een story op Instagram staat er 24 uur op, je hersenen voeden met kennis brengt voor altijd kracht.’

Is Azad hoopvol over de toekomst van vrouwen in Iran, ook gezien de huidige wereldwijde protesten? “Deze vraag stel ik mezelf al sinds ik het me kan herinneren. Het is geen optie om te denken dat er geen verandering gaat komen, dus ik denk daar niet eens meer over na. Mijn achternaam betekent in het Farsi ‘vrijheid’, daar ben ik enorm trots op en zie het als een reminder om te strijden voor vrijheid van de vrouwen in Iran en voor iedereen. Ik geloof dat als we met z’n allen deze mindset aanhouden, we wel degelijk verschil kunnen maken.”