Zwart is het uitgangspunt van de tentoonstelling Balenciaga – Meesterlijk zwart, die te zien is in Kunstmuseum Den Haag. Het is een eerbetoon aan het oeuvre van Cristóbal Balenciaga. De expo is dé plek om te ontdekken hoe het modehuis zich sinds de jaren twintig in de kijker heeft gespeeld. Want als er één ontwerper is die met zijn oeuvre menig groot ontwerper heeft geïnspireerd, is het wel Cristóbal Balenciaga.
Balenciaga – Meesterlijk zwart
Om beter te kunnen duiden wat creative director Demna Gvasalia nu met het modehuis poogt te doen, moeten we terug naar het begin. En waar kun je dat beter zien dan in het depot van Palais Galliera in Parijs? In dit archief zijn meer dan negenduizend stukken van Balenciaga opgeslagen. Vogue bezocht het depot, waar conservator Véronique Belloir en archivaris Gaspard de Massé decenniaoude kledingstukken toonden, die ook in Den Haag te zien zullen zijn.
Ze vertelden hoe Cristóbal ruim een halve eeuw lang opereerde vanuit Spanje en vooral de Spaanse koninklijke familie en elite bediende. Bekende modeontwerpers uit die tijd, zoals Christian Dior, zagen hem als de grootmeester van de couture. “Als haute couture een orkest is, dan is Balenciaga de dirigent en de rest van ons slechts de musici die de aanwijzingen van de meester volgen”, zei hij eens. Balenciaga’s tijdgenoten keken op naar zijn technische precisie en sculpturale ontwerpen. Dat is terug te zien in de stukken uit het depot: de prachtigste materialen, geraffineerde patronen en verfijnde details.
Tegen de conventies in
Hoewel Balenciaga voor de elite ontwierp, ging hij tegen bestaande modeconventies in. Zo presenteerde hij zijn show nooit op de door de Chambre Syndicale de la Haute Couture aangewezen momenten en werden zijn modellen ‘monsters’ genoemd. Ze waren niet beeldschoon, maar straalden wel autoriteit uit. Daarbij mochten ze van de ontwerper nooit oogcontact maken of lachen. Maar Balenciaga drukte echt zijn stempel op de modewereld toen hij in de jaren vijftig nieuwe silhouetten voor vrouwen creëerde. Hij bevrijdde ze van het zandlopersilhouet door jurken met een empirelijn en door de sack dress, een radicale vernieuwing die voor opschudding zorgde: “It’s hard to be sexy in a sack!”, schreef de Daily Mirror in 1957.
Dat Demna net als Cristóbal tegen bestaande conventies in gaat is duidelijk; het merk is nu bekend om het meest buitenissige schoeisel van de eeuw. Gvasalia vergroot hedendaagse trends, zoals sneakers die je voeten vier maten groter laten lijken. De ontwerper gaat tegen de regels in en roept daarmee emotie op. Hij slaagt erin vormen, materialen en trends die we in eerste instantie afstotelijk vinden, iconisch en begeerlijk te maken. Daarmee treedt hij in zeker zin in de voetsporen van de master himself.
Lees het volledige artikel over Balenciaga – Meesterlijk zwart in Vogue’s nieuwe oktobernummer, dat nu in de winkel ligt en hier online te bestellen is.
