yeliz-over-de-female-gaze-het-is-geen-momentum-het-is-geen-trend-het-is-een-movement-271793
©Aicha Abdoun

Soms lopen dingen precies zoals ze moeten lopen. We hadden een nummer geheel gemaakt door vrouwen al uitgedacht en op papier gezet. Ideeën, verhalen en vrouwelijke creatieven te over, want: geweldige fotografen, stylisten, visagisten, vormgevers, ontwerpers en schrijvers genoeg. In al ons enthousiasme kwamen we pagina’s tekort. Alleen de bovenste regel van onze Excel-sheet bleef lang leeg: het covermodel en grote interview voor Vogue november 2023. Natuurlijk waren er genoeg lijntjes uitgegooid. Dat doen we het hele jaar door, want je weet nooit wanneer iets ‘valt’. Uren bellen, mailen en – we geven toe – stalken van modellen en agentschappen is zeg maar onze corebusiness. Maar eenmaal beet, laten we niet meer los. 

Vogue november 2023 met Winnie Harlow

Dit nummer was er zo een. Net op tijd begon er iets aan het einde van het lijntje (in Los Angeles) te bungelen en was het binnenhengelen begonnen: het Canadese model Winnie Harlow hing aan de haak. Harlow is een bekend gezicht in de modescene en ver daarbuiten. Ze zorgde voor meer representatie in de modewereld en daarmee acceptatie van de wereld op zich, door als eerste model met de huidaandoening vitiligo internationale covers en campagnes te sieren. Precíes op tijd voor ons Female Gaze-nummer liet haar agentschap weten geïnteresseerd te zijn. 

Elke week onze beste artikelen in je inbox? Schrijf je hier in voor de Vogue-nieuwsbrief.

Dat we Harlow konden boeken, hebben we geheel te danken aan fotograaf Nikki Esser, die het lijntje uitgooide. Harlow belichaamt kracht, zelfvertrouwen en zelfacceptatie, vindt Esser. Reden waarom ze haar in alle puurheid wilde vastleggen. Dat zag team Harlow ook wel zitten. Essers werk geeft een unieke kijk op het vrouw-zijn. Ik kan het niet mooier omschrijven dan journalist Tatjana Almuli in haar interview met Esser: “Nikki doet geen concessies als het gaat om verhalen vertellen die getoond en gehoord moeten worden. Haar blik is scherp en dromerig tegelijk, haar beelden zijn rauw, tonen plezier, beweeglijkheid en zijn hoopvol.” Esser heeft die sterke female gaze te pakken, dat zagen we en dat voelden we. Gelukkig, want omschrijven wat dat precies is, is een kluif. Het is ook wat je noemt fingerspitzengefühl. Soms vóel je gewoon dat vrouwenhanden en -ogen achter het werk zitten. 

Female gaze

De term female gaze werd voor het eerst gebruikt in het essay Visual Pleasure and Narrative Cinema van Laura Mulvey in de jaren zeventig, om de manier te beschrijven waarop vrouwen tot dan toe door mannen in films werden neergezet. Net als de filmindustrie werd en wordt de mode-industrie nog steeds door mannen gedomineerd, al zijn er inmiddels een paar sterke spelers die door hun vrouwelijke perspectief en visie de boel in beweging brengen. Bekendste voorbeeld is de Italiaanse ontwerper Maria Grazia Chiuri, creatief directeur van Dior. Je herinnert je wellicht het witte T-shirt met feministische leuzen, geïnspireerd door Chimamanda Ngozi Adichies essay We Should All Be Feminists voor haar debuutcollectie, maar Chiuri’s werk voor de vrouwenzaak gaat veel verder dan dat. 

Voor samenwerkingen kiest ze steevast vrouwen, het liefst buiten de gebaande westerse paden. Als inspiratie voor haar collecties kiest ze louter voor werken van vrouwen, en tegenwoordig steunt het Franse modehuis allerlei female-driven initiatieven. Ook bij Chanel maakte het mannelijk perspectief plaats voor een vrouwelijk: dat van Virginie Viard. Viard kroop uit de schaduw van wijlen ontwerper Karl Lagerfeld en laat zien wat haar kijk op vrouwelijkheid betekent. En dat gaat verder dan tweed en een kokerrok. Het zijn mooie voorbeelden van hoe strijden voor de vrouwenzaak tegenwoordig niet meer geschuwd hoeft te worden in de mode – met angst om als te politiek geëngageerd of feministisch te worden gezien. 

‘It’s a movement’

Daarmee lijken de tijden wel degelijk te veranderen. Journalist en activist Milou van Deelen kan zich als de dag van gisteren herinneren dat zij uitgemaakt werd voor ‘vieze feminist’ omdat ze slutshaming publiekelijk aankaartte. Inmiddels getuigt het van een gezond denkvermogen als iemand zichzelf feminist noemt. Deelen ging in gesprek met activist en feminist Hedy d’Ancona. D’Ancona ligt nog altijd wakker van zaken als de gapende loonkloof. Ze maakt in het gesprek (op pagina 72) maar weer eens duidelijk waarom we aandacht moeten blijven houden voor de vrouwenzaak en het vrouwelijk perspectief. 

Wat dat is, dat vrouwelijk perspectief, laten verschillende fotografen in dit nummer zien. Naast Nikki Esser kregen ook fotografen Kate Bellm en Kate Davis-Macleod alle vrijheid hun visie te laten zien. Laatstgenoemde keerde na jaren vóór de camera te hebben gestaan in New York terug naar huis, om zich daar toe te leggen op fotografie. Nu fotografeert ze naar eigen zeggen ‘echte vrouwen met hun eigen verhalen’ en laat daarmee zien dat het anders kan. Kate Bellm maakte een serie om je vingers bij af te likken, met veel bloot, seks en ruigheid. Maar zoals alleen met die fijne vrouwelijke blik kan; tegelijkertijd cool, stijlvol, kunstzinnig en daardoor aangenaam om naar te kijken. De female gaze. Het is geen momentum, het is geen trend, het is een movement. 

Love,

Yeliz Çiçek

Editor-in-chief

Het novembernummer van Vogue Nederland ligt vanaf 19 oktober in de winkel en is hier online te bestellen.