En het kan nog ingewikkelder. Als je wel weet waar een keurmerk precies voor staat, is het soms toch nog de vraag of een product of fabrikant wel aan de eisen voldoet die het keurmerk stelt. In de wereld van certificeringen gaat nogal eens wat mis. Zo onthulde de Britse milieuorganisatie Earthsight dit voorjaar dat katoen met het stempel van het Better Cotton Initiative (BCI) te linken is aan illegale houtkap en mensenrechtenschendingen in Brazilië. BCI is een van de belangrijkste certificeringsorganisaties in de mode-industrie. Dit samenwerkingsverband van (mode)bedrijven, milieuorganisaties en ontwikkelingsorganisaties probeert wereldwijd de katoenteelt te verduurzamen.

Uit het onderzoek van Earthsight bleek dat leveranciers van H&M en Zara katoen inkochten bij Braziliaanse katoenproducenten die in verband gebracht worden met illegale houtkap en onteigening van grond in een bedreigd natuurgebied. H&M en Zara zijn lid van BCI, en dat ‘besmette’ katoen hoort dus helemaal niet in hun productieketen thuis. Toch kwam het katoen in miljoenen jeans, shorts en sokken terecht die vorig jaar in hun winkels werden verkocht.

Beide ketens zeiden in een reactie tegen Vogue Business de uitkomsten van het onderzoek zeer serieus te nemen. Het katoen dat hun leveranciers inkopen zou moeten voldoen ‘aan strenge standaarden en certificeringen’. Daarbij geeft H&M toe dat er beperkingen zijn bij de controle daarop, omdat het merk niet zelf katoen inkoopt. (Lees: modeketens die verantwoorder materiaal willen gebruiken zijn vaak erg afhankelijk van het werk van de organisaties achter keurmerken.)

B Corp

Zoals zij niet blind op keurmerken kunnen vertrouwen (maar het vaak wel doen), zo kunnen consumenten dat ook niet. Maar wat moet je dan? Als modejournalist en kritische consument heb ik inmiddels geleerd: spreid je winkansen. Er zijn certificeringen en zoeksystemen die informatie over veel verschillende duurzaamheidsaspecten bij elkaar vegen om zo tot een behoorlijk betrouwbaar oordeel te komen over hoe een merk het doet.

Een van de meest in het oog springende certificeringen is B Corp. Je hebt dit logo vast eens op winkelruiten of verpakkingen zien staan. Het keurmerk is namelijk niet alleen voor de mode-industrie bedacht. B Corp gaat niet over individuele producten, maar legt hele bedrijven langs de meetlat. Om de certificering te krijgen, moeten bedrijven minstens tachtig van de tweehonderd punten behalen op het gebied van milieu, arbeid en maatschappelijk verantwoord bestuur. Hun duurzaamheidsdoelen moeten bovendien in de statuten van het bedrijf worden opgenomen, zodat aandeelhouders en andere betrokkenen ze daarop kunnen aanspreken. In Nederland zijn merken als MUD Jeans, Cortazu en sinds kort ook Fabienne Chapot een B Corp. Internationaal kwamen al veel meer modebedrijven door de keuring, waaronder Chloé, Sézane, Veja, Patagonia en platform voor luxe tweedehandsmode Vestiaire Collective.

Ook op B Corp is hier en daar kritiek: de ondergrens van tachtig punten zou niet streng genoeg zijn. Dat een bedrijf zich met nog niet eens de helft van de te behalen punten als duurzame pionier mag presenteren, is inderdaad wat misleidend – met een 4 voor je statistiektentamen zou je jezelf ook geen rekenwonder noemen, toch? De certificeringsorganisatie weet dat gebrek gelukkig wel een beetje te compenseren. Merken die eenmaal B Corp zijn, worden geacht hun score telkens te verbeteren. Om de drie jaar moeten ze dan ook opnieuw gecertificeerd worden.

Hulplijnen om keurmerken te checken

Een ander scoresysteem dat losse keurmerken overstijgt is Good on You. In de gratis app van deze Australische non-profitorganisatie kun je per merk opzoeken hoe het scoort op het gebied van milieu, arbeidsomstandigheden en dierenwelzijn. De gegevens die Good on You gebruikt zijn een optelsom van informatie van allerlei keurmerken, milieuorganisaties, vakbonden en de merken zelf. Een Nederlandse variant van dit initiatief is Project Cece, een soort zoekmachine voor duurzame mode. Bij alle kleding en accessoires op dit platform wordt vermeld op welke duurzaamheidsaspecten het merk goed scoort. Project Cece gaat daarbij niet alleen uit van keurmerken, maar van veel meer informatie die merken bij het platform moeten aanleveren.

Bovenstaande hulplijnen sla ik er zelf vaak op na. Het zijn fijne handvatten bij het winkelen, die je in staat stellen verder te kijken dan een willekeurig keurmerk. En dat zonder dat je al het uitzoekwerk hoeft te doen. Maak er een goede gewoonte van om een merk even te checken voordat je iets koopt. Zo houden al die claims en keurmerken jou niet meer voor de gek en bouw je automatisch een moment in om te bedenken of je wel écht verliefd bent op dat ene item in je winkelmandje.

De meest voorkomende keurmerken in de mode en hun betekenis

Fairtrade: staat voor strenge arbeidsnormen. Boeren en textielarbeiders krijgen een minimumprijs/leefbaar loon, hebben het recht zich bij een vakbond aan te sluiten en hun gezondheid komt door het productieproces niet in gevaar.

Global Recycled Standard: geeft aan dat een product minimaal voor de helft uit gerecycled materiaal bestaat.

Global Organic Textile Standard (GOTS): betekent dat het product op een verantwoorde manier gemaakt is met biologische vezels.

Oeko-Tex Standard 100: geeft aan dat er in een product geen materialen zitten die gevaarlijk zijn voor de gezondheid.

PETA approved: geeft aan dat het product vegan is.

Responsible Wool Standard: betekent dat er bij de productie van het gebruikte wol aan strenge eisen is voldaan op het gebied van bodemkwaliteit, welzijn van schapen en arbeidsomstandigheden van boeren.

Responsible Down Standard: geeft aan dat het gebruikte dons in het product afkomstig is van watervogels die op meer diervriendelijke wijze zijn behandeld dan andere watervogels.

Woolmark: geeft aan dat het product van wol is (stelt geen duurzaamheidseisen).

Dit artikel werd oorspronkelijk op 27 juni 2024 gepubliceerd.