'Mijn ADHD is tijdens de feestdagen een hindernis én een kracht'

De feestdagen zijn voor de meeste mensen een tijd om naar uit te kijken. Maar we worden er ook massaal overspannen van. Uit onderzoek blijkt dat zo’n 30 procent van de Nederlanders last heeft van decemberstress. Ik ook. Vooropgesteld, over het algemeen ben ik dol op de feestdagen – en dan met name op kerst. Elk jaar verheug ik me op de gezellige lampjes overal, het versieren van de kerstboom en het moment dat ik keihard All I Want for Christmas mee kan zingen in de auto. Waar ik me dan weer níet op verheug, is de decemberdrukte. Want de feestdagen mogen dan reuzegezellig zijn, als je ADHD hebt – zoals ik – zijn ze ook behoorlijk overweldigend.

De feestdagen en ADHD

De ene ADHD’er is de andere niet, dus ik spreek hier voor mezelf. Wat ik zo lastig aan ADHD vind, is dat ik enerzijds heel veel behoefte heb aan prikkels. Denk aan reuring, muziek, nieuwe plekken, nieuwe mensen: ik ga er hartstikke lekker op en geniet dan ook met volle teugen van de decembermaand. Anderzijds ben ik nogal snel overprikkeld, een Catch-22 van heb ik jou daar (een paradoxale situatie waarin het onmogelijk is om een gewenste uitkomst te bereiken, red.). Ik heb namelijk de neiging om dingen impulsief en in de hoogste versnelling aan te pakken. Hoe dat zich uit? In te veel sociale activiteiten, te veel eten, te veel drinken en te veel geld uitgeven aan cadeaus.

Elke week onze beste artikelen in je inbox? Schrijf je hier in voor de Vogue-nieuwsbrief.

Elk jaar probeer ik weer de balans te vinden zodat ik niet opgebrand raak, maar dat lukt vaak niet. Want ik ben ook moeder van twee kleine kinderen, en dat brengt tegen het eind van het jaar een bodemloze takenlijst met zich mee. Elke week lijkt er wel een nieuwe verplichting bij te komen, en voor ik het weet, zit ik vast in een wervelstorm van moeten, regelen en rennen.

De eindeloze to-dolijst in december

Het gelazer begint al op 11 november, met Sint Maarten. Er moet een lampion geknutseld worden of gekocht – al is dat laatste eigenlijk een faux pas. Vlak daarna begint de aanloop naar Sinterklaas. Verlanglijstjes moeten worden afgestreept, surprises in elkaar geflanst, schoenen gevuld. De pepernoten zijn nog niet de deur uit of de kerstkransjes worden alweer aangerukt.

Wat eten we met kerst? Naar welk familielid gaan we op welke dag? Wie geven we welk cadeau? Tel daar de gerechten die moeten worden gemaakt voor het kerstdiner op school bij op, net als de kerststerren die moeten worden uitgeknipt voor het bedankje aan de juf en de subtiele doch dringende berichten in de klassen-appgroep om toch alsjeblieft te helpen de school te versieren of glühwein in te schenken op de kerstborrel. Eindstand: rond half december loop ik op m’n tandvlees – en dan moet Eerste Kerstdag nog komen.

Perfectionisme als obstakel

Nu zou je kunnen denken: mens, waar maak je je druk om? Koop gewoon een dozijn kant-en-klare worstenbroodjes voor dat kerstdiner op school. Afbakken, neerplempen op tafel, klaar is Kees. En dat is zeker een prima optie, ware het niet dat ik – net als heel veel vrouwen met ADHD – last heb van perfectionisme.

In ADHD-termen heet dit ‘gevolgschade’. Oftewel: de littekens die je oploopt als je in je leven vaak dingen anders doet dan de omgeving van je verwacht. Veel vrouwen met ADHD gaan, om aan deze verwachtingen te voldoen, nóg harder rennen en leggen de lat daarom veel te hoog voor zichzelf. Het kan niet gewoon goed; het moet perfect.

Balans vinden in de chaos

Kortom, de feestdagen met ADHD zijn een paradox: ze zitten vol leuke momenten, maar ook valkuilen waarin je jezelf kunt verliezen. Wat ik me dit jaar heb voorgenomen, is om mezelf de rust te gunnen die ik aan het einde van het jaar zo nodig heb. Dus in plaats van dat ik van hot naar her ren om het voor iedereen maar zo gezellig mogelijk te maken, laat ik boodschappen aan huis bezorgen en doe ik de komende weken alleen nog maar waar ik zelf zin in heb.

Misschien is dat wel he-le-maal niks. Of misschien is het kerstkoekjes bakken. Ik zie het wel. Het belangrijkste is dat ik de tijd wil nemen voor bezinning, om samen te zijn met de mensen die ik liefheb, en misschien zelfs eindelijk een keer een kerstfilm af te kijken zonder in slaap te vallen.

ADHD als kracht tijdens de feestdagen

Wat ik ook probeer te onthouden, is dat mijn ADHD tijdens de feestdagen niet alleen een hindernis is, maar ook een kracht. Die impulsiviteit, dat perfectionisme, die drang naar prikkels – ze maken me óók creatief, enthousiast en flexibel.

Ja, ik kom mezelf in december vaak tegen, maar dankzij mijn ADHD weet ik ook hoe ik snel moet schakelen, hoe ik last-minute een probleem oplos, en hoe ik alledaagse momenten bijzonder maak. Het is een kwestie van perspectief: ik mag best een beetje loslaten en vertrouwen op mijn improvisatievermogen. Juist die spontaniteit zorgt vaak voor de mooiste herinneringen.

De echte kerstgedachte

Waar het tijdens de feestdagen tot slot écht om gaat, is verbinding. Niet alleen met anderen, maar ook met jezelf. Hoe chaotisch december ook is, ik probeer die gedachte vast te houden. Het is niet erg als er dingen misgaan of als ik niet alles afvink van mijn eindeloze to-dolijst.

Mijn kinderen herinneren zich later niet hoe schoon het huis was of hoe ingewikkeld het kerstdiner, maar hoe warm en vrolijk het voelde. En ik hoop dat ik mezelf uiteindelijk ook meer herinneringen gun waarin ik lachend tussen de kerstverlichting zit, in plaats van uitgeput op de bank.

Dát is wat ik wil meenemen – dit jaar en alle jaren daarna.

FEESTDAGEN GEZONDHEID MENTALE GEZONDHEID