gellak-zou-schadelijk-en-zelfs-gevaarlijk-zijn-klopt-dat-en-hoe-voorkom-je-een-allergische-reactie-321019
©Marc de Groot voor Vogue Nederland, november 2024

Gellak is schadelijk en gevaarlijk, lees je opeens overal. Een fan van gellak, zoals ik, schrikt hiervan. Want dit product, wat juist zo makkelijk zelf op te doen is én lang blijft zitten, is onder veel consumenten momenteel geliefd. Maar wat is er dan schadelijk en gevaarlijk aan gellak? Zijn bepaalde kleuren gevaarlijker dan andere? Hoe voorkom je een eventuele allergische reactie op gellak? Kun je beter je nagels zelf doen of in een salon laten doen? En zijn gellak-stickers ook gevaarlijk? We vroegen experts en fabrikanten om een reactie.

Hoe gevaarlijk is gellak?

Gellak was de afgelopen week een hot topic in verschillende media. Eigenlijk begonnen de verhalen hierover vorig jaar al, na een aflevering van Kassa in november 2023. Dit ging over de stoffen die in verschillende nagelproducten zouden zitten, die ervoor zorgen dat het product hard wordt en goed blijft zitten. Om precies te zijn gaat het om de bestanddelen HEMA en Di-HEMA in gellak en acrylnagels.

Vorig jaar schreven we ook al over de gevaren van het gebruik van een uv-lamp bij het uitharden van gellak, naar aanleiding van onderzoek van Universiteit van Californië in San Diego, dat ontdekte dat menselijke cellen blootgesteld aan het uv-licht beschadigd raken. Na dit Amerikaanse onderzoek kwam de KWF Kankerbestrijding met het advies het gebruik van deze nageldrogers met uv-lampen, die zowel in salons als thuis kunnen worden gebruikt, te beperken.

Elke week onze beste artikelen in je inbox? Schrijf je hier in voor de Vogue-nieuwsbrief.

We vroegen destijds Maaike Nanninga, Head of Quality & Education van Soap Treatment Store, om tekst en uitleg. “Voor gebruikers van uv-lampen thuis is het altijd goed om onderzoek te doen naar welke lamp je koopt, en als je zo min mogelijk risico wil lopen, kan het verstandig zijn om voor een led-lamp te gaan in plaats van een uv-lamp”, legde ze uit. In een salon zou je altijd moeten checken met welke producten en lampen ze werken.

Gellak en gellak-stickers

Deze week ging de ophef echter niet om de gevaren van de lampen waarmee gellak hard wordt gemaakt, maar om dat eerder genoemde bestanddeel HEMA-acrylaat. NOS berichtte dat het Amsterdam UMC steeds meer mensen ziet met een acrylatenallergie, opgelopen door gellak. Tien jaar geleden testte 2,3 procent van alle patiënten in het Amsterdamse ziekenhuis positief op de acrylatenallergie. Nu is het percentage meer dan 4 procent. Een zorgelijke ontwikkeling, want hierdoor kun je uitslag krijgen of kortademig worden, aldus dermatoloog-allergoloog Thomas Rustemeyer.

Zelf gebruik ik altijd gellak-stickers, bijvoorbeeld van Maniac. (Lees hier hoe ik daarmee eindelijk met nagelbijten stopte.) Ook in gellak-stickers zit gellak en zouden dus acrylaten kunnen zitten. Maniac stelt hierover op hun eigen website: “We vermijden het gebruik van HEMA en DI-HEMA, maar ons product bevat wel acrylaten. Allergische reacties worden meestal geassocieerd met acrylaten. Bij eerdere vertoning van een acrylatenallergie raden we af onze producten te gebruiken.”

Mede-oprichter Anna de Koning geeft ons desgevraagd nog meer uitleg. Ze vertelt: “Een acrylaten-allergie kan zich ontwikkelen wanneer acrylaten in vloeibare vorm in aanraking komen met de huid. De Maniac-stickers van gellak zijn al deels uitgehard voor je ze aanbrengt, waardoor de kans op een acrylaten-allergie heel klein is.” Ook Irthe Warmelink, oprichter van Gimeau dat gellak-stickers verkoopt, stelt desgevraagd: “Onze gellak-stickers zijn al voor 80 procent uitgehard. Daardoor zijn ze minder schadelijk dan vloeibare gellak.”

De ingrediënten van gellak

De Koning van Maniac geeft nog enkele tips bij het gebruiken van de gellak-stickers. “Het is wel belangrijk dat je gellak-stickers alleen op de nagel aanbrengt en niet op de nagelriem of huid. Ook moet je de lamp gedurende de aanbevolen tijd gebruiken: 60 seconde op de gellak-stickers en 120 seconde op de topcoat, als je die gebruikt. Deze is wel vloeibaar, dus breng die alleen op de stickers aan en niet op de huid. Je kunt er ook voor kiezen geen topcoat te gebruiken, de enige functie hiervan is extra glans.”

Pink Gellac, een grote fabrikant van gellak, kwam vandaag door alle negatieve berichtgevingen met een statement. “Hoewel 95 procent van onze producten HEMA-vrij is, en wij vanaf eind 2024 helemaal geen producten met HEMA meer zullen verkopen, neemt Pink Gellac deze berichtgeving als marktleider in gellak in Nederland uiterst serieus.” Ook voldoen alle producten van het merk aan de Europese wet- en regelgeving, zoals gecontroleerd door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). “Voor zover bekend worden de klachten bijna altijd veroorzaakt door niet-Europese merken van inferieure productkwaliteit en met extreem hoge concentraties HEMA.” Ook raadt Pink Gellac aan altijd te voorkomen dat gellak de huid raakt. Nog een tip: kies voor de lamp van hetzelfde merk als de gellak voor optimale uitharding.

Fabels en feiten over de gevaren van gellak

We stellen nog enkele extra vragen aan Pink Gellac, die worden beantwoord door CEO Thera Strietman en Chief Brand & Product Officer Willemijn Bouman. Ook vroegen we raad aan Remco Schade van CosTec, een een onafhankelijk adviesbureau voor Cosmetica Wet- en regelgeving en erkend veiligheidsbeoordelaar voor cosmetische producten.

Kan het HEMA-acrylaat ook via de nagel de huid binnendringen?

Strietman en Bouman: “Nee, dat kan niet. De nagelplaat bestaat uit lagen van dode cellen en sluit als het ware je lichaam af; de nagelplaat is ondoordringbaar. Een mogelijke allergie kun je alleen opbouwen als acrylaten via je huid in je lichaam komen. Dat is niet mogelijk via de nagel.”

Wat is precies het probleem met het gebruiken van de verkeerde lamp?

Strietman en Bouman: “Bij een onzorgvuldige uitharding van gellak bestaat er kans op een residu van monomeren, dus niet gepolymeriseerde stoffen. Dit kan veroorzaakt worden door een te korte uithardingstijd of door het gebruik van een inferieure uv-lichtbron. De lichtbron zorgt voor het uithardingsproces. Om een optimaal uithardingsproces te waarborgen, schrijven wij nadrukkelijk het gebruik van uitsluitend goedgekeurde LED-lampen met uv-licht voor. Tevens benadrukken wij het belang van een voldoende lange uv-belichting in al onze communicatie. De instructies voor de uithardingstijd staan op iedere lak. Hierdoor is het risico op de aanwezigheid van restanten aan monomeer verwaarloosbaar.”

Is alle aandacht voor de gevaren voor gellak momenteel eigenlijk terecht? Of gaat het hier om een klein risisco?

Schade: “Iedere verkoper van cosmetica is verplicht om bij een melding van bijwerkingen bij de consument dit aan de autoriteiten te melden, in Nederland is dit de nVWA. Tevens moet een verkoper dat bijhouden in de eigen administratie en bij significante klachten gerichte actie ondernemen. Dan gaat het bijvoorbeeld om de productveiligheidsbeoordelaar inschakelen voor een veiligheids-herkeurring of een product herformuleren. Ik heb nog geen signalen opgevangen dat er over gellak producten momenteel veel gezondheidsklachten binnenkomen of dat er al veiligheidsherkeuringen worden aangevraagd. De aandacht die er momenteel is voor de gevaren van gellak producten lijkt me derhalve toch wel wat overtrokken, er  is sprake van een klein risico.”

Allergische reactie

Op wat voor symptomen van een allergische reactie moeten consumenten letten?

Schade: “Je moet letten op een jeukerig gevoel aan de nagelriemen, roodheid en schilferigheid.”

Strietman en Bouman: “Veelvoorkomende symptomen zijn inderdaad roodheid en jeukende uitslag van de huid, vooral rondom de nagels. Als je een allergie vermoedt, stop dan met het gebruik. Wij adviseren om een mogelijke allergie vast te laten stellen door een arts. Zo wordt het opgenomen in je patiëntendossier en kunnen artsen bij vervolgbehandelingen rekening houden met je allergie.”

Is de kans op een allergie extra groot bij bepaalde kleuren?

Strietman en Bouman: “Nee, het is de basis van de gellak. Dit staat los van de toegevoegde kleurpigmenten.”

Kun je beter gellak doen in een salon dan thuis?

Schade: “Niet per se. De stoffen die als notoir allergeen-veroorzakend zijn aangemerkt, zoals HEMA, mogen wel in salonproducten worden toegepast, maar niet in thuisproducten. Het gaat er toch vooral om dat je secuur een gellak opbrengt en niet morst op de huid. En als je dan toch morst, dit meteen grondig verwijdert. De gebruiksinstructies benadrukken dit ook.”

Is er nog een manier om een allergische reactie te voorkomen?

Strietman en Bouman: “Naast het gebruik van een inferieure lichtbron, veroorzaakt onzorgvuldig gebruik inderdaad een hoger risico op een mogelijke allergie. Bij het zorgvuldig aanbrengen op de nagel zelf kan er geen allergie ontstaan. Bij veelvuldig onzorgvuldig gebruik, bijvoorbeeld als de gellak tijdens het opbrengen onbedoeld op een nagelriem terechtkomt en niet wordt verwijderd, kan er na verloop van tijd een mogelijke allergische bijwerking ontstaan. Iets wat bij andere soorten cosmetica overigens ook kan voorkomen, zoals haarkleuring en ontharingsmiddelen: als je daarbij niet de instructies opvolgt, kan er ook een allergie ontstaan. Wij bedrukken dan ook in onze instructies het product op de juiste wijze aan te brengen en bij per ongeluk morsen op de huid de gellak daar direct te verwijderen.”

Zijn er aanvullende adviezen voor consumenten?

Schade: “Waar dit soort allergische reacties toch met name door veroorzaakt worden, is door aankopen online vanuit het Verre-Oosten. Je hebt dan geen enkele garantie dat het een veilig te gebruiken gellak-product is. Er kunnen stoffen inzitten die niet in de EU zijn toegelaten in gellak, of van een inferieure kwaliteit zijn. En de bijgeleverde gebruiksinstructies zijn soms niet op orde, als die er al überhaupt bijzitten. Vanuit de inspectie kan daar helaas (te) weinig tegen worden gedaan. We kunnen niet elk pakketje vanuit het buitenland openmaken en in detail controleren.  Geen gellak aankopen via zo’n webshop, dat is het advies. Of anders je bewust zijn van de risico’s die je daarmee loopt.”