Mondgezondheid: waarom een gezonde mond zo belangrijk is

Dat je twee keer per dag je tanden moet poetsen en één keer per dag moet flossen of tanden stoken, dat weet je vast wel. We zeggen het toch nog maar even, want of je het ook doet, is natuurlijk een tweede. Maar wat als we je vertellen dat mondgezondheid in direct verband staat met tal van chronische ziektes als reuma en dementie, hart- en vaatziektes en zelfs met vroeggeboorte?

Weinig aandacht voor mondgezondheid

“Wat mensen vaak niet goed beseffen, en waar ook nog te weinig aandacht voor is in de medische wereld in het algemeen, is dat mondgezondheid – en met name ontstekingen in de mond en het kaakbot – een aanzienlijk effect hebben op allerlei ziektes en afwijkingen in het lijf”, zegt Martijn Groenink, tandarts en medeoprichter van Confidental Tandartsen.

Elke week onze beste artikelen in je inbox? Schrijf je hier in voor de Vogue-nieuwsbrief.

“Dat klinkt misschien als een ver-van-je-bedshow, maar er zijn aanwijzingen dat zelfs erectiestoornissen verband houden met mondgezondheid. Er zijn voldoende aanwijzingen dat er een breed scala is aan aandoeningen die wellicht te voorkomen zijn door de mond gezond te houden. In onze praktijk blijkt dit soms een goed argument om mensen aan het flossen en stoken te krijgen.”

Mondhygiëne en gezondheid

Een online speurtocht naar de relatie tussen mondhygiëne en gezondheid levert – in elk geval als het om Nederlandse zoekresultaten gaat – minder hits op dan je misschien zou verwachten (een schrale 57.000). Een zoektocht in het Engels levert veel meer op (344 miljoen), hoewel hier ook heel wat commerciële meuk tussen zit. Een aantal Engelstalige zoekresultaten beweert zelfs dat je door goed te poetsen acne zou kunnen voorkomen en/of genezen. Is dat zo?

“Wetenschappelijke literatuur over de relatie tussen mondhygiëne en acne heb ik nog niet gezien”, aldus Groenink. “Ik moet daarbij ook de kanttekening maken dat het meestal jongeren zijn die last hebben van acne en bij die doelgroep zien we gelukkig niet vaak ernstige tandvleesproblemen. Wel kan ik me voorstellen dat ernstige chronische ontstekingen in de mond effect hebben op de kwaliteit en/of gezondheid van de huid. Dat is tenslotte het grootste orgaan van je lichaam.

Optimale staat

De Canadese Nadine Artemis, oprichter van het merk Living Libations en auteur van het boek Holistic Dental Care ziet de zorg voor het gebit als iets dat niet alleen bij de tandarts moet gebeuren. Ze bedacht, in samenwerking met tandartsen, een achtstappenplan om thuis de mond in optimale staat te krijgen of te houden en ontwikkelde hier ook een lijn aan natuurlijke mondverzorgingsproducten bij.

Artemis: “Wat voor mij revolutionair was om te ontdekken, is dat de mond een lymfatisch systeem bevat. Klinkt wellicht ingewikkeld, maar waar het op neerkomt is dat tanden, net als botten, levend materiaal zijn en dat zij een zelfreinigend en zelfhelend vermogen hebben. In een tand zitten zenuwen en bloedvaten. Net als elders in het lijf is er een hele fabriek in de tanden en kiezen bezig om gaatjes te voorkomen en te repareren en de boel gezond te houden. Hoe meer we dit proces ondersteunen, niet alleen door regelmatig te poetsen, maar ook door gezond te leven, hoe meer we kunnen genieten van ons gebit. Het is een geniaal systeem dat meer aandacht verdient.”

Positief effect

Hoe geniaal dit systeem is? Chronische ziektes elders in het lijf zijn vaak door de tandarts en/of mondhygiënist al vroegtijdig in de mond te detecteren, soms al voordat duidelijk is dat je iets onder de leden hebt. “Bij diabetes heb je bijvoorbeeld een hoge bloedsuikerspiegel. De bacteriën in de mond vinden die suikers lekker en dus ontstaat er een overgroei aan bacteriën”, zegt Groenink. Door die groei ontstaan weer chronische ontstekingen elders in het lijf.

Soms is deze schade in het lichaam – ook al hebben we dit zelf nog niet door – zo groot dat de mond een waarschuwingssignaal afgeeft. Gaat de mond bijvoorbeeld bloeden, dan kan er meer aan de hand zijn en is het zaak naar de tandarts of mondhygiënist te gaan. Die kan meten hoe ernstig de zaak is. Een goede tandarts zal ook altijd samenwerken met een behandelend arts en je doorverwijzen, indien nodig.

Hoi bacterie

Hoe een ziekte elders in je lijf in je mond kan ontstaan? Zie het zo: tussen de tanden, op de tong, op de tanden en het tandvlees leven talloze bacteriën: meer bacteriën zelfs dan er mensen op aarde zijn, in allerlei soorten. Heb je last van ontstekingen in de mond? Dan komen deze bacteriën via het tandvlees in de bloedbaan terecht. Via de bloedbaan komen ze weer op andere plekken in het lichaam waar – als ze niet goed door het lichaam worden opgeruimd – bacteriën, als losgeslagen hooligans, aanzienlijke schade kunnen aanrichten.

Parodontitis (ernstige vorm van tandvleesontsteking) wordt bijvoorbeeld in verband gebracht met aandoeningen van de luchtwegen, reuma, hartziektes en problemen met het beheersen van de bloedsuikerspiegel bij diabetes. En wie, bewust of onbewust, lang rondloopt met ontstoken tandvlees loopt zelfs het risico dat mondbacteriën hun weg naar de hersenen zullen vinden en daar dementie veroorzaken, of dementieverschijnselen verergeren.

Het belang van mondgezondheid

Volgens cijfers van de WHO heeft ongeveer vijftig procent van alle mensen ten minste een lichte tandvleesontsteking. Tien tot vijftien procent van de mensen zou rondlopen met ernstige ontstekingen in de mond. Tandarts Martijn Groenink: “Mensen hebben vaak niet door dat ze met een ontsteking in de mond rondlopen, omdat ze er geen last van hebben. Maar ontstekingen in de mond kunnen chronische ziektes en zelfs sommige vormen van kanker veroorzaken.

Of het oorzaak of gevolg is, is niet altijd duidelijk. Wereldwijd sterft op dit moment ongeveer zeventig procent van de mensen aan chronische ziektes waarvan we weten dat deze verergerd of veroorzaakt worden door slechte mondhygiëne. Door goede mondhygiëne te hanteren zou sterfte door chronische ziektes wellicht voor een deel kunnen worden voorkomen.”

Een gezonde mond in 8 stappen

Een frisse en schone mond krijg je met deze acht stappen, zoals beschreven in het boek Holistic Dental Care van Nadine Artemis. Toegegeven: de acht stappen kosten meer tijd dan gewoon die twee minuten goed poetsen, maar het verschil mag er – en dat hebben we getest – wezen.

Spoel met zout

Maak een zoutwateroplossing met zeezout of Himalyazout en bewaar dit in een potje in de badkamer. De verhouding is ongeveer 30 gram zout op een halve liter water. Voor de fancy versie kun je hier nog een paar druppels mintolie aan toevoegen. Schenk voor het poetsen het zoutwater in een shotglaasje en spoelen maar. De spoeling werkt overigens ook fantastisch om de mond te neutraliseren na het eten.

Schraap je tong

Je weet wel, met zo’n koperen tongschraper, want: bacteriën vieren daar groots feest. Ook hier weer kun je enkele druppels mintolie aanbrengen op de tongschraper of, als je je tong poetst met een tandenborstel, op je tandenborstel.

Borstel je tandvlees

Van boven naar beneden, uiteraard met de zachtste borstel die je kunt vinden.

Polijst

Oftewel: poetsen. Twee minuten, met je elektrische of (super)sonische tandenborstel.

Check de tandvleeslijnen

Bestudeer de tandvleeslijnen en reinig ze indien nodig met een rubberen waterpik.

Flos en stook

Dit doe je het beste met katoenen of zijden flosdraad. Er bestaan bovendien fantastische tandvleesserums met etherische oliën die je op je flosdraad kunt aanbrengen voor een extra reinigend effect.

Spoel nog een keer

Herhaal de eerste stap en spoel flink.

Finishing touch

Gebruik een waterflosser om tot slot het tandvlees na te spoelen (bijvoorbeeld van Oral B of Philips). Wie nu nog geen tintelfrisse mond heeft…

GEZONDHEID

Waarom het zo belangrijk is om óók je mond gezond te houden