Hoopvolle boodschap

Ze drukt mij ook op het hart dat ze een hoopvolle boodschap wil overbrengen, want ze is geen slachtoffer en wil ook absoluut niet in die rol gedwongen worden. “Mijn verhaal, dat ik ook deel op mijn nieuwe album, is een verhaal over de ongekende veerkracht die we allemaal in ons hebben, waardoor je alles te boven kunt komen.” Naaz is sinds een halfjaar weer up and running, heeft nieuwe muziek gemaakt, een gloednieuw album en stond op 27 januari in Carré. Ook dáár moet het over gaan, want “dat geeft jonge mensen zoals ik kracht”.

Interview Naaz

Een paar weken later komt ze met haar hond Kiki, haar ‘alles’, bij mij thuis op bezoek en spreken we uitvoerig over de periode die ze graag wil afsluiten en de nieuwe periode die aanbreekt.

Hoe gaat het met je?

“Goed. Ik heb een zware tijd gehad, het was even uitzichtloos en donker maar ik ben er weer. Mijn leven is voor de zoveelste keer veranderd. Ik heb het gevoel dat ik op mijn vierentwintigste al vier levens heb gehad. Dit is een nieuwe fase, een nieuwe Naaz. En als je het mij vraagt, is dit de fase dat ik de Naaz ben die ik écht ben.”

Ik ga maar meteen de vraag stellen die jou volgens mij het meest gesteld is het afgelopen jaar. Waar was je?

“Where to begin? Ik was het afgelopen jaar vooral met heling bezig. Dat was nodig, omdat ik moest helen van een aantal trauma’s, waarvan sommige van langer geleden zijn en te maken hebben met mijn opvoeding, mijn jeugd. Ik heb een strenge opvoeding gehad, wat voor mij als vrije vogel best lastig was. Ik voelde me soms opgesloten in een kooi. Een ander trauma heb ik nog niet lang geleden opgelopen, tijdens de gloriejaren, om het zo maar te noemen.

Gloriejaren voor de buitenwereld, omdat het goed ging met mijn muziek, ik prijzen won en het leek alsof ik het op negentienjarige leeftijd al gemaakt had. Niets was minder waar. Ik was kapot van binnen, leefde voor andere mensen. Eerst voor mijn ouders (ze vluchtten tijdens de Golfoorlog uit Irak, red.), later voor de mensen om mij heen. Ik was kwetsbaar en jong, had mijn leven uit handen gegeven. Ik ben van mijn zestiende tot mijn eenentwintigste mentaal en fysiek misbruikt, door iemand uit mijn directe omgeving.”

Wanneer begon het misbruik?

“Al heel jong. Er werden mij dingen gevraagd die een jonge vrouw in ontwikkeling niet gevraagd moeten worden. Ik wist niet wat me overkwam, bevroor en gaf mezelf over. Ik had grootse dromen, wilde de wereld ontdekken, was vol levenslust. Iemand zag dat een carrière als zangeres ook mijn vlucht uit de strenge omgeving waarin ik was opgegroeid zou betekenen, en maakte daar misbruik van. Ik kon geen kant op, vond dat ik mezelf moest vermannen.”

Wanneer stopte het?

“Toen ik besloot te stoppen met alles, iets langer dan twee jaar geleden. Niet dat ik bewust voor mezelf koos, maar omdat ik niet meer kón. Ik was op, optreden viel me zwaar, de blije, vrolijke Naaz uithangen viel me zwaar. Een bandlid met wie ik bevriend ben en met wie ik toentertijd optrad, zag hoe slecht het met me ging. Dat ik op het podium aan het schitteren was, maar backstage in elkaar stortte van ellende. Ik was een lege huls die een kunstje deed.

Ik had angstaanvallen, donkere gedachtes die weer opspeelden. Er is namelijk ook een depressie bij mij geconstateerd toen ik een kind was, en op moeilijke momenten lonkte dat zwarte gat. Ik weet nog dat ik tijdens mijn Europa-tour in een badkuip lag van een Airbnb in Engeland en mijn dagboek vol schreef met donkere teksten. Dat ik niet zag wat het doel van het leven was, bijvoorbeeld. Als ik heel eerlijk ben, was ik suïcidaal. Ik tatoeëerde mijn armen vol met positieve woorden, zodat ik er elke ochtend aan herinnerd zou worden dat het leven mooi is en waard is om voor te leven. Tevergeefs. Na het laatste optreden voordat ik stopte, zei die vriend: ‘Naaz, dit kan zo niet meer.’ Hij had gelijk.”

Toen trok je per direct de stekker eruit?

“Ik zei meteen mijn contract op bij het managementkantoor. Daarna moest ik nog meer klappen opvangen. Ik kwam erachter dat ik jarenlang keihard had gewerkt voor weinig. Ik moest met mijn spaargeld de contracten afkopen, om eronderuit te komen. Dat heb ik gedaan. Ogen dicht en dóén, dacht ik. Ik had geen puf om de strijd aan te gaan. Alles kwam eruit, het verdriet van al die jaren. Ik besloot hulp te zoeken en voor het eerst te praten over wat mij was overkomen en mijn familie in te lichten.”

Wat was de reactie van je familie?

“Dat is de andere klap die ik moest opvangen. Ze reageerden niet of nauwelijks op het misbruikverhaal, maar zeiden dat het misschien beter was dat ik uit de muziekwereld stapte. Dat het goed zou zijn als ik ging trouwen, het leven van een ‘normale’ vrouw zou gaan leiden. Ik was zo lost, dat ik dat maar deed.”

Ik wist niet dat je getrouwd bent geweest.

“Dat weten niet veel mensen. Soms vergeet ík het zelfs, omdat ik in die periode helemaal niet in mijn lichaam zat. Uiteindelijk is het best een leerzame tijd geweest, omdat ik daar even uit kon rusten, op kracht kon komen en toen zag: dit ben ik niet. Ik ben geen huisvrouw, word daar niet gelukkig van, wil helemaal niet getrouwd zijn. Ik was ook nog eens diegene die aan het zorgen was, ook financieel. Terwijl ik juist liefde en zorg nodig had. Ik was geworden waar ik als tiener zo bang voor was, gaf daarvan ook weer de schuld aan mijzelf. Totdat ik dacht: ho, stop. Ik ben een sterke, Koerdische, onafhankelijke vrouw die muziek maakt, een kunstenaar!”

Je bent dus ook weer gescheiden?

“Ja. Weer brak een lastige periode aan. Ik werd op straat gezet, mijn spullen stonden in vuilniszakken voor de deur. Toen ik ze op kwam pikken lag het er zo treurig bij. Mijn Edison was uit een vuilniszak gevallen. Ik dacht: dit is mijn leven, een puinhoop.”

Hoe klom je uit het dal?

“Ik zocht hulp, ging naar een psycholoog. Zocht gelijkgestemden op in een vrouwenclub. Daar leerde ik weer ademen. In te zien dat ik alles kan verliezen, maar dat mijn talent van mij is en dat ik er altijd voor kan kiezen muziek te maken, iets waar ik heel gelukkig van word. Ik ben naar Berlijn gegaan naar een bevriende producer en heb daar weken op de bank geslapen. We hebben dag en nacht aan het nieuwe album gewerkt.”

Schreef Never Have I Ever zichzelf?

“Eigenlijk wel. Het is altijd mijn therapie geweest, muziek maken. En nu durfde ik mezelf nog kwetsbaarder op te stellen, zonder filter alles op te tikken wat ik heb meegemaakt of wat ik voel. Dat voelt zo bevrijdend.”

Hoe is het om weer met open armen door de muziekwereld ontvangen te worden?

“Geweldig. Het is niet te omschrijven wat dat met me doet. Het heeft me de kracht voor dat laatste stukje heling. Ik kijk nu ook rooskleuriger naar de muziekindustrie en zie dat die industrie niet in haar totaliteit toxisch is, maar dat het een aantal toxische mensen in die industrie betreft, zoals in soortgelijke industrieën. Ik zie nu dat er ook veel fantastische mensen werkzaam zijn in de media en de muziek, die mij helemaal niet wilden zien vallen, die mijn talent altijd hebben gekoesterd en mij een plek hebben gegund.

Er zijn ook nieuwe mensen, engelen liever, die in mij geloven op mijn pad gekomen, zoals mensen die aan het album van Frank Ocean en Doja Cat hebben gewerkt en Grammy’s hebben gewonnen. Ze wilden voor weinig geld aan míjn album werken, omdat ze in mij geloofden. Dat Koerdische meisje uit Rotterdam. Zo bijzonder. Of een organisatie als Carré. Ze zeiden al heel snel een concert toe en wilden me ondersteunen in het ontwikkelen van de performance.”

Wat kunnen we verwachten in Carré?

“OMG, het wordt zo vet. Het is ongecensureerd Naaz. Alles tot in de puntjes uitgewerkt: het decor, de kleding. Het geheel is opgedeeld in drie aktes: Jin, Jiyan en Azadî, wat vrouw, leven en vrijheid betekent. Het staat voor de fases waar ik doorheen ben gegaan de afgelopen twee jaar.”

Hoe is de band met je ouders nu?

“We zijn onze band aan het herstellen. Dat gaat goed. Ik heb geleerd de situatie te accepteren zoals ze is, mijn ouders te accepteren zoals ze zijn, zonder ze te veel mijn gemoedtoestand of leven te laten bepalen. Daar kan ik nu heel goed onderscheid in maken. Zij hebben hun eigen trauma’s door het zware en onzekere leven dat zij hadden. Dat heeft me geholpen ze te begrijpen. Iedereen is mens en doet wat haar of hem het beste dunkt.”

Ik merk dat je niet te veel over je ouders wil loslaten. Is dat omdat je bang bent dat mensen en media het zullen gebruiken als een stok om mee te slaan?

“Voordat je het weet worden mijn ouders afgeschilderd als vreselijke, islamitische, ouderwetse mensen die alleen maar kwaad doen. Dat verdienen ze niet. Ik ben ook heel trots op mijn Koerdische roots. Het is als biculturele vrouw een spagaat waarin je je bevindt. Je wil vrouwen verder helpen, je weet dat er over bepaalde zaken gepraat moet worden om te emanciperen, maar tegelijkertijd wil je ook niet dat mensen er met je verhaal vandoor gaan en er iets van maken wat jij niet zo bedoeld hebt. En: daarmee de woede van de hele gemeenschap op je hals halen.”

In de videoclip die je uitbracht, is te zien hoe je wordt betast terwijl je aan het bidden bent. Ben je niet bang voor de reacties die daarop zullen volgen?

“Ik heb de boodschappen, of de cultuurkritiek als je het zo wil noemen, verpakt in kunst, dat voelt veilig voor mij. Als je mijn teksten en videoclips gaat uitpluizen hoor en zie je wat mijn boodschap is. Maar het is minder in your face.”

Welk nummer van het album moeten we dan nog eens aandachtig beluisteren?

“Subliminal message: het lied dat ik schreef over dat ene moment dat ik besloot mijn man en mijn oude leven achter me te laten, met een schone lei te beginnen aan een nieuw leven. En Daughter. Dat nummer schreef ik direct nadat ik naasten had verteld over wat ik heb meegemaakt.”

Je bent in je leven verschillende versies geweest, zeg je. Welke Naaz heb ik nu hier voor me?

“De sterkste versie die ik tot nu toe ben geweest. Ik ben zelfverzekerd, heb de controle over mijn leven teruggepakt. Ik uit me nu precies zoals ik wil. Ook mijn uiterlijk heb ik aangepast zodat het veel meer bij me past: korter haar, gitzwarte eyeliner. Ik wás altijd de zangeres met dat lange haar tot op mijn kont. Jarenlang is me verteld dat ik het niet mocht afknippen, dat het een deel van mijn imago was. En nu denk ik: dit is míjn leven, míjn haar, ik bepaal.”

Je muziek lijkt ook in een andere fase te zijn gekomen.

“Deze muziek is Naaz. Het komt uit het diepst van mijn ziel. Dan kan ook nu pas, nu ik me vrij voel om te zijn wie ik ben.”

En dan nu weer op naar een Edison?

“Het is een mooie bekroning op je werk, maar ik hechtte er in het verleden te veel waarde aan. Mijn eigenwaarde zelfs, alsof je zonder erkenning geen talent hebt. Nee, ik heb niks meer nodig in mijn leven, geen award, geen prijs. Ik ben vrij.”

Dit interview komt uit Vogue’s januari/februari 2023-nummer. 

Worstel je met suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand? Praat erover. Bel 0800-0113 of ga naar 113.nl. 113 Zelfmoordpreventie is 24/7 bereikbaar.