hoe-werd-31-oktober-een-dag-van-griezelverhalen-en-kostuums-dit-is-de-geschiedenis-van-halloween-319883
©Getty Images

Voor velen staat oktober in het teken van maar één ding: Halloween. En wie Halloween zegt, zegt griezelverhalen, trick-or-treat en kostuums. Het is een tijd van horrorfilms, spookhuizen en – natuurlijk – Heidi Klum. Hoewel het hedendaagse Halloween in het teken staat van griezeligheid, is dat niet altijd zo geweest. In feite is de geschiedenis van Halloween intrigerend en complex: het gaat eeuwen terug en overstijgt continenten en culturen. De tradities van Halloween zijn beladen met spookiness, maar er schuilen ook seizoens- en spirituele betekenissen achter. Wij geven je een inkijkje in de fascinerende geschiedenis van Halloween, van het heidense begin tot nu. Maar wees gewaarschuwd: je zult nooit meer op dezelfde manier naar Halloweenkostuums en Amerikaanse candy corn kijken.

De geschiedenis van Halloween

De geschiedenis van Halloween dateert minstens 2000 jaar terug. Daarvoor moeten we terug naar het Keltische heidense festival van Samhain (uitgesproken als ‘sow-un’). Samhain betekent eigenlijk november in het Iers; traditioneel werd het begin van Samhain gevierd op 31 oktober met vreugdevuren, muziek, dans en feesten.

Elke week onze beste artikelen in je inbox? Schrijf je hier in voor de Vogue-nieuwsbrief.

Als dat eerder leuk dan griezelig klinkt, bedenk dan dit: de vieringen stonden in het teken van het einde van de oogst en het begin van de winter, een moment waarop de cyclus van leven en dood centraal stond. “Het is de tijd waarin de duisternis de zon begint te overheersen en de dagen korter worden”, aldus Dan Morris, gastheer van de geschiedenispodcast Tracing The Path. “Dit fenomeen creëerde het idee dat de sluier tussen de levenden en de doden op dat moment het dunst was, wat de doden uitnodigde om terug te komen en de levenden te bezoeken.”

Klinkt de geschiedenis van Halloween al een beetje griezeliger? Zo zien degenen die heidense tradities beoefenen het niet. “Hoewel de feestdag in het teken staat van oogsten en de dood, zien veel heidenen dit als een natuurlijk onderdeel van de cyclus van het leven. Net zoals de lente komt na de winter, reïncarneren onze geesten ook nadat ze hebben geleerd van alles dat in het verleden ligt”, legt Jason Myers uit. Hij is de priester van de Cabot Kent Hermetic Temple in Salem, Massachussetts. “Veel moderne heksen en heidenen stellen op Samhain positieve intenties voor de zegeningen die ze hopen aan te trekken in het komende jaar.”

Het seizoen van de zielen

Hoewel de geschiedenis van Halloween in de Verenigde Staten dus teruggaat tot Samhain, waren het niet alleen de oude Kelten die de overgangsenergie midden in de herfst eerden. “In alle culturen en plaatsen is dit de tijd van het jaar waarin men gelooft dat de sluier tussen de werelden dunner wordt”, herhaalt astroloog Chani Nicholas. Hij voegt eraan toe dat 31 oktober ook astronomisch belangrijk is: het markeert de tijd tussen de september-equinox en de december-zonnewende. Natuurlijkerwijs vestigt dit onze aandacht op verandering: “Als het licht verschuift, biedt het een uitkijkpunt om dieper het overgangsseizoen in te gaan.”

Het is dan ook geen toeval dat Mexico’s Dia de los Muertos (De dag van de Doden) traditioneel op 1 november wordt gevierd. Deze dag eert ook degenen die naar het ‘andere rijk’ zijn vertrokken. “Rond 31 oktober zijn we beter in staat om te communiceren met degenen die voor ons kwamen”, zegt Nicholas. “In deze tijd van het jaar moeten we juist vertrouwd raken met het duistere en met de dood. Zo herinneren we onszelf eraan dat zulke overgangen geen eindes zijn.”

Kostuums en soul cakes

Voor de oude Keltische heidenen betekende het contact met ‘zij die voorgingen’ zowel goede als slechte geesten. Mensen die Samhain vierden verkleedden zich in dierenhuiden en dierenkoppen. Zo verborgen zij zichzelf van boosaardige geesten om de goedaardige geesten gunstig te stemmen. Deze traditie evolueerde naar het dragen van allerlei kostuums. Ook werd er tijdens Samhain vaak eten en drinken geofferd aan de geesten, waarbij mensen zich verkleedden en van deur tot deur gingen. Ze droegen dan gedichten voor, om zo offers namens de geesten in ontvangst te nemen.

Deze praktijk werd voortgezet tot ver na de Middeleeuwen, toen er nog soul cakes werden gegeven aan degenen die aanklopten; in ruil voor gebed en gezang kregen zij de kleine, ronde cakejes van nootmuskaat en kaneel.

All Saints’ Day en All Hallows’ Day

Toen het christendom zich over Europa en Ierland verspreidde, begon de kerk bepaalde heidense tradities over te nemen en deze te koppelen met eigen feestdagen. In de achtste eeuw verplaatste paus Gregorius III de katholieke feestdag van All Saints’ Day of All Hallows’ Day van mei naar 1 november. Zo werd 31 oktober All Hallows’ Eve en uiteindelijk afgekort tot Halloween.

“In strikte zin was All Hallows’ Eve een christelijk feest”, legt Nick Wells uit. Hij is de oprichter van Flame tree, een uitgeverij die gespecialiseerd is in gothic, horror, fantasy en historische fictie. “Zoals in alle oude Europese culturen, vooral die met religieuze wortels, werd All Saints’ Day overgenomen uit oudere Keltische tradities.”

Halloween in de Verenigde Staten

Halloween wordt anno 2024 vooral gevierd in de VS. Maar hoe werd het feest daar dan groot? De grote aardappelhongersnood in Ierland is gek genoeg het begin van het moderne Halloween in de Verenigde Staten. “Hierdoor kwamen namelijk in 1840 veel Ieren naar Amerika”, legt Wells uit. “Anderhalf miljoen mensen arriveerden in de VS en brachten de spirituele en mythische tradities met zich mee. Deze groeiden uiteindelijk uit tot het moderne Halloween.”

Natuurlijk waren de Halloweentradities van de jaren 1840 een beetje anders dan die van nu. “Aanvankelijk vierden vooral mensen in kleine dorpen Halloween”, legt kunstgeschiedenis- en kostuumontwerpdeskundige Chelsea Loren uit. “Maar aan het begin van de twintigste eeuw begonnen steeds meer mensen in de Verenigde Staten Halloween te vieren, met een focus op heuse herfstfestivals en gemeenschapsbijeenkomsten. In de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw evolueerde het naar een meer familie-georiënteerde traditie.”

Trick-or-treat

Halloween in de Verenigde Staten was in de twintigste eeuw voornamelijk een nacht vol kattenkwaad, rotzooi en vandalisme. Kinderen en tieners liepen ’s nachts rond, staken brandjes aan, beschadigden eigendommen en lieten zelfs buurtvee los. “Het was een tijd van jeugddelinquentie”, vertelt Steven Intermill. Hij is de directeur van het Buckland Museum of Witchcraft and Magick in Cleveland.

Er werd ook snoep uitgedeeld, maar meer als omkoping. Als kinderen aan de deur kwamen en geen snoepje kregen, gooiden ze bloem in het gezicht van de huiseigenaar – of soms iets ergers. (Het was – letterlijk – trick-or-treat.) Kijk voor een voorbeeld van de chaos naar de film Meet Me in St. Louis, die zich afspeelt in 1903 en een wilde Halloween laat zien.

In een poging om de vernielingen een halt toe te roepen, begonnen gemeenschappen in de jaren twintig en dertig de Halloweenfestiviteiten te formaliseren. Dit deden ze door middel van verkleedoptochten en trick-or-treat onder toezicht. Rond dezelfde tijd werden boeken als The Book of Hallowe’en en Dennison’s Bogie Book for Halloween populair. “Ze boden suggesties voor feesttips, decoratie-ideeën, voorbeelden van seizoensgebonden spelletjes en motieven om Halloween veel vriendelijker voor gezinnen te maken”, zegt Intermill.

De tekst gaat verder onder de video.

Oude wortels, nieuwe pompoenen

Halloween was in de jaren vijftig grondig gecommercialiseerd. Studio’s als Warner Brothers, Hanna-Berbere en Disney maakten schattige tekenfilmfiguren die de eens zo griezelige Halloween-archetypes als spoken, heksen en skeletten op een luchtigere manier weergaven. Zo kwam de tv-serie Casper the Friendly Ghost uit in 1950, terwijl de tv-special Charlie Brown and the Great Pumpkin verscheen in 1966.

Dit is ook het moment waarop scholen echt in de stemming kwamen en pompoensnijwedstrijden begonnen te organiseren. De prijs voor de beste pompoen? Een zak candy corn, die op de markt werd gebracht als de ultieme Halloweentraktatie.

Het moderne Halloween

Maar wanneer werd Halloween een feestdag voor volwassenen, compleet met sexy verkleedpartijen? Daar kun je het bierbedrijf Coors Light voor bedanken. “Alle andere bierbedrijven hadden de andere feestdagen opgeëist, dus gingen ze in 1986 achter Halloween aan”, legt Intermill uit. Hun woordvoerder? Elvira natuurlijk.

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd door Vogue US