Het feministische aspect van Barbie

En dat brengt me op het belangrijkste aspect van de film. Want ja, de kostuums en ook het decor zijn geweldig. En ja, de hele marketingcampagne eromheen, inclusief alle outfits, was geniaal. De muziek van de film was top, evenals het spel van alle acteurs. Alleen wat toch vooral, zeker als vrouw, blijft hangen na de film, is het feministische aspect. Zonder iets te willen verklappen over het plot aan de enkeling die de film nog niet gezien heeft (shame on you): Greta Gerwig heeft met Barbie echt meer dan een luchtige, visueel spectaculaire film willen maken.

Dat is gelukt. Ik denk dat elke vrouw die Barbie kijkt ergens wel ontroerd raakt. Misschien omdat je je herkent in Margot Robbie, oftewel Barbie, die haar weg probeert te vinden in de echte wereld. Of omdat je je herkent in de rol van Kate McKinnon als Weird Barbie, het buitenbeentje. Of in Rhea Perlman als Ruth Handler, bedenker en geestelijk moeder van Barbie. Sowieso ga je nadenken over de rol van je eigen moeder, of van jezelf als moeder. Vast de reden dat menig traantje gelaten werd toen ik in de zaal zat.

Het meest feministische en ontroerende stuk van de film is waarschijnlijk de bejubelde monoloog van Gloria, gespeeld door America Ferrera. (Zij is overigens wel genomineerd voor een Oscar voor beste actrice in een bijrol, en terecht.) Onderaan dit artikel bekijk je de hele speech die viral ging, maar hier wat opvallende zinnen daaruit: “It is literally impossible to be a woman. You are so beautiful, and so smart, and it kills me that you don’t think you’re good enough. (…) But always stand out and always be grateful. But never forget that the system is rigged.”

Ook geen Oscar voor regisseur Greta Gerwig

Barbie-regisseur Greta Gerwig is misschien wel het grootste ‘slachtoffer’ van het systeem waartegen de film ageert. En dat systeem is het – sorry voor dit ongelofelijke modewoord – patriarchale systeem. De term wordt inmiddels zoveel gebezigd, dat-ie een beetje uitgehold en gedevalueerd is. Toch wil ik hem erin gooien, want hoe typisch is het dat Barbie wél als beste film wordt genomineerd, maar de maker ervan wordt overgeslagen voor de Oscars? (Het zegt misschien niet alles, maar Barbie was wereldwijd wel de film die in 2023 het meeste geld ophaalde, en de door een vrouw geregisseerde film die het meeste geld opbracht óóit.)

Je kunt wel afgeven op het belang van al die awardshows, die misschien als syteem an sich wel gedevalueerd zijn. Toch spelen de Academy Awards nog een flinke rol van betekenis in de (film)wereld. Genomineerd worden voor een Oscar is toch een blijk van waardering vanuit het vak. Zoals op de website van de Oscars te lezen valt, worden de meeste nominaties immers bepaald door leden van The Academy uit aan de categorie gelieerde groepen; dus acteurs nomineren acteurs, en regisseurs kiezen de genomineerde regisseurs.

Dat Greta Gerwig nu wordt geskipt, is een sneu teken vanuit haar eigen beroepsgroep, die nog veelal uit mannen bestaat. Eerder gebeurde zoiets trouwens ook al, toen Gerwig regisseur was van Lady Bird (2017) en Little Women (2019). Ook films die alom bejubeld werden maar waarvoor Gerwig niet de erkenning in de vorm van een Oscar kreeg. Voor deze films werd ze wel genomineerd als beste regisseur, maar kreeg ze de Oscar niet. Voor Barbie is ze nu overigens wel genomineerd voor het beste aangepaste scenario, maar dus niet als beste regisseur.

Ryan Gosling is Kenough

Het internet spreekt hier, terecht, schande van. De ironie die veelal wordt genoemd is dat – zoals hierboven gesteld – Barbie júist als boodschap heeft dat vrouwen in deze wereld vaak nog niet als goed genoeg worden gezien. En als je daar iets van zegt, ben jij als vrouw de zeurkous. Nog een zin uit America Ferrera’s monoloog die bij mij en velen resoneerde: “You have to answer for men’s bad behavior, which is insane, but if you point that out, you’re accused of complaining. You’re supposed to stay pretty for men, but not so pretty that you tempt them too much or that you threaten other women because you’re supposed to be a part of the sisterhood.”

Ook ‘grappig’ – tussen aanhalingstekens, want eigenlijk om te huilen – is dat Barbie duidelijk maakt dat dit alles voor mannen niet geldt. ‘De typische man’, gepersonifieerd door Ken in de film, is wel ‘enough‘. Sterker nog, Ryan Gosling als Ken stelt in de film op pathetische manier Kenough te zijn en zingt er zelfs over. Een hilarisch lied, dat lekker blijft hangen. En wat helemaal ‘hilarisch’ is? (Opnieuw tussen aanhalingstekens.) Ryan Gosling is wél genomineerd voor een Oscar. Voor twee zelfs: als beste acteur in een bijrol en met het lied I’m Just Ken. Je bedenkt het niet.

Oscars so male?

Ryan Gosling – zelf in het echt overigens een fantastisch feministische kerel – is inmiddels al in de digitale pen gekropen. In een reactie stelt hij: “Ik ben heel verheugd genomineerd te zijn door mijn collega’s, samen met andere goede acteurs in zulke geweldige films. En ik heb nooit gedacht dit ooit te zeggen, maar ik ben onwijs vereerd en trots dat het is voor het spelen van een plastic pop genaamd Ken. Maar er is geen Ken zonder Barbie, en geen Barbie-film zonder Greta Gerwig en Margot Robbie, de twee mensen die het meest verantwoordelijk zijn voor deze geschiedenis schrijvende, wereldwijd gevierde film.”

Hij stelt verder: “Zeggen dat ik teleurgesteld ben dat zij niet genomineerd zijn in hun eigen categorieën, is een understatement.” Ook America Ferrera laat Variety weten blij te zijn met haar eigen nominatie, maar teleurgesteld te zijn dat Margot Robbie en Greta Gerwig niet genomineerd zijn. Ondertussen stroomt mijn tijdlijn vol met memes over ‘roze plafonds’ die moeten worden doorbroken en verwijzingen naar ‘Kenough zijn’.

Dit krijgt vast nog een staartje – of leidt in ieder geval nog tot meer rumoer online. De hashtag #Oscarssomale zal wel weer populair worden. Of de ‘echte’ wereld – of eigenlijk: The Academy – zich er wat van aan gaat trekken, is nog maar de vraag. Hen raad ik aan America Ferrera’s speech nog eens te bekijken, en na te denken in hoeverre zij zelf met deze nominaties de hele boodschap van de film bevestigen. En dan sluit ik graag af met de woorden van kostuumontwerper Jacqueline Durran: “Niemand geeft om Ken, iedereen wil gewoon met Barbie spelen.”