niet-feminisme-maar-dit-is-het-centrale-thema-van-de-film-barbie-263300
©ANP

Barbie is geen moeder. Als je er over nadenkt, is Barbie eigenlijk alles, behalve een moeder. Barbie is astronaut, professioneel atleet, piloot en hooggerechtshof rechter. Maar geen moeder. Toch is het thema moederschap vanaf moment één aanwezig in de film Barbie, ziet journalist Anne Dirks.

Spoiler alert: in dit artikel bespreken we gedetailleerd bepaalde scenes.

Het centrale thema van de film Barbie

De eerste scène van de film speelt zich af in een lege woestijn, waarin meisjes met poppen in de weer zijn. Ze laten de babypoppen theedrinken, rijden ze rond in een wagentje, kammen hun haar. De meisjes zorgen – of doen net alsof ze zorgen. In die Space Odyssey-achtige scène wordt het punt gemaakt dat, toen Barbie voor het eerst op de markt kwam, zij een alternatief bood voor wat poppen tot die tijd waren geweest: baby’s. Poppen waren er zodat kinderen ‘moedertje’ konden spelen. Maar Barbie was anders. Barbie was een volwassen vrouw die, zoals Barbie-bedenker Ruth Handler vertelde in een interview met The New York Times, “alles kan zijn wat ze wil zijn”.

Elke week onze beste artikelen in je inbox? Schrijf je hier in voor de Vogue-nieuwsbrief.

Moeder zijn is daar geen onderdeel van. Sterker nog, de pop die wél moeder wordt, de hoogzwanger Midge, komt kort in de film voor. De pop heeft echt bestaan, rond de millenniumwisseling, maar werd al snel uit de schappen gehaald omdat ouders vonden dat het tienerzwangerschappen promootten. Of zoals het in de film wordt omschreven: “Pregnant dolls are just…weird”.

Moederschap in de film Barbie

Later keer het thema moederschap terug, wanneer Barbie en Ken in de echte wereld aankomen. (Barbie moet het meisje vinden dat met haar heeft gespeeld, om ervoor te zorgen dat ze niet langer geplaagd wordt door cellulitis en gedachtes aan de dood in Barbieworld.) Het blijkt dan niet de taak van Barbie om haar eigen relatie met Sasha (gespeeld door Ariana Greenblatt) te lijmen, maar de relatie die Sasha heeft met haar moeder Gloria (gespeeld door America Ferrera). Dát is de centrale verhaallijn van de film.

Ik kan nog wel even doorgaan over het thema moederschap in de film Barbie. Wanneer Barbie wordt meegenomen naar de boardroom van Mattel HQ vraagt ze de CEO (Will Ferrell) in een kamer gevuld met mannen in pakken of ze, nu ze hier toch is, de vrouw in charge mag ontmoeten. Hij is niet blij met Barbies aanname, en schiet meteen in de verdediging over het feit dat er geen vrouw, maar een man in charge is. Maar er werken hier wel vrouwen, zo verdedigt hij zichzelf. “And I’m the son of a mother.” Een kleine steek naar alle mannen die zich de afgelopen jaren geroepen voelden om te vermelden dat ze zich echt wel konden vinden in de feministische agenda, omdat ze dochters hadden.

Moederlijke trekjes

Ook de relatie tussen Ken en Barbie heeft moederlijke trekjes. Misschien ga ik hier te ver, maar Ken is gecreëerd uit Barbie, als een soort omgekeerde Adam en Eva. En de gehele film is Barbie bezig met het ondersteunen, begeleiden en laten reflecteren van Ken en zijn uitspattingen, of het nu surfen is, of het patriarchaat. Van een romantische relatie lijkt weinig sprake. Wanneer de Kens Barbieworld overnemen, is het Gloria, de echte held in het verhaal, die met haar moederlijke peptalk de gebrainwashte Barbies laat inzien dat het leven meer is dan biertjes serveren aan Kens in hun mojo dojo casa houses.

En dan zijn er de scenes met de bedenker van Barbie, Ruth Handler, die de pop creëerde voor haar dochter Barbara. In de eerste scène waarin Barbie Handler ontmoet, weet ze niet dat dit haar bedenker is. In een gezellig keuken zit een vrouw aan een keukentafel, voor zich een pot thee. “The real world is not what I expected”, vertrouwt Barbie haar toe. “It never is, and isn’t it marvelous”, antwoordt Handler. De hele scene voelt moederlijk aan, op een vreemde manier. Dat gevoel dat je krijgt wanneer je eindelijk een ervaring aan je moeder toevertrouwt over dat foute vriendje, of die nare gebeurtenis op de werkvloer. Om er vervolgens achter te komen dat je moeder hetzelfde heeft meegemaakt en begrijpt hoe dat is.

Ouderlijke instincten en angsten

Aan het einde van de film staan Ruth Handler en Barbie hand in hand in een neutrale witte ruimte. Handler vertelt Barbie: “We mothers stand still, so our daughters can look back to see how far they have come.” Het is maar een klein zinnetje, maar het zorgde voor diepgewortelde gevoelens bij heel veel kijkers (en heel veel tiktok-reacties), die plots gingen nadenken over wat moeders opgeven voor hun kinderen.

Veel van Greta Gerwigs films gaan over de relaties tussen moeders en dochters. Lady Bird is semi-biografisch en gaat over de ingewikkelde relatie tussen een tienerdochter en haar moeder. Ook in Little Women is de relatie van de zussen tot hun moeder een thema. Gerwig zelf gaf eerder in een interview met Rolling Stone Magazine aan dat het voor haar niet altijd duidelijk is dat haar films persoonlijk zijn. Totdat anderen haar daarop wijzen. Barbie is de eerste film die Gerwig maakte sinds ze zelf moeder is geworden. In 2019 kreeg zij een zoon met haar partner Noah Baumbach, in maart kwam daar een tweede zoon bij. De angsten die bij het moederschap komen kijken, sijpelen dwars door de film heen.

De film Barbie is veel: het is een liefdesbrief aan de pop uit je jeugd (met een kleine kritische noot); een klein kijkje in hoe de wereld eruit zou zien als vrouwen alle macht hadden; een lofzang op het hebben van een gemeenschap in een onderdrukkend systeem. Maar het is vooral een ode aan moeders, in alle vormen en maten.