Wie zit er op BookTok?

TikTok heeft zich naast Instagram en YouTube gevestigd als een van de belangrijkste sociale media op het gebied van literatuur. De doelgroep van BookTok lijkt voornamelijk jong en vrouwelijk te zijn. Maar liefst 93% van mijn volgers is vrouw. 57 procent is tussen de 18 en 24 jaar oud, 34 procent tussen de 25 en 34 en slechts 9 procent ouder dan 35.

De vraag blijft: hoe kan het dat juist een digitaal platform ervoor zorgt dat jongeren meer gaan lezen? Hoe kan het dat juist degenen van wie wordt gezegd dat ze zo’n korte spanningsboog hebben, die swipen en scrollen in een paar seconden, plotseling in de gunst komen van een medium dat precies het tegenovergestelde belooft: diepgang, traagheid, consistentie?

In tegenstelling tot Instagram, waar beige feeds, soft-focus sellfes en gecureerde vakantiedumps de inhoud domineren, staat TikTok voor het tegenovergestelde. Voor directheid, emoties en echtheid. Het gaat niet om het perfecte plaatje, maar om het echte gevoel. En daar gaat literatuur toch over? Persoonlijk vind ik het fijn om voor de camera te zitten zonder de drang om alles te choreograferen en te stylen; zonder de angst dat mijn gedachten irrelevant en/of betekenisloos zijn. Op Instagram zou ik nog steeds niet zo authentiek durven te zijn, terwijl ik op TikTok gewoon mezelf kan zijn en dat is op de een of andere manier bevrijdend.

Een blik op de BookTok bestsellerlijst laat een duidelijk patroon zien: bijna zonder uitzondering staan romans, fantasy en new adult-boeken hoog genoteerd. Met andere woorden, literatuur die vaak wordt genegeerd of zelfs belachelijk wordt gemaakt door traditionele opiniepagina’s en lange tijd alleen werd besproken in boekenclubs of Reddit threads. Terwijl critici zich voornamelijk bezighouden met hoge cultuur en de literaire avant-garde, bloeit hier een zeer unieke, dynamische leescultuur op.

De nadelen van BookTok

Maar voordat ik te ver doordraaf: Er zijn natuurlijk ook negatieve kanten aan BookTok. Ik wil niet eens weten hoe vaak ik video’s heb gezien over boeken die worden verkocht als insidertips maar al weken op de bestsellerlijsten staan.

Er lijkt ook een druk te bestaan om zoveel mogelijk boeken te verslinden. Video’s met leestips of lijstjes met extreem korte boeken, puur om aan het eind van het jaar een indrukwekkend aantal gelezen titels te kunnen tonen, gaan wat mij betreft volledig voorbij aan waar lezen om zou moeten draaien.

Overconsumptie lijkt ook normaal. Het gaat altijd over het kopen van nieuwe boeken. Mensen vergeten vaak, en ik sluit mezelf hier niet uit, dat je boeken kunt lenen van bibliotheken of vrienden of, vooral klassiekers waarvan de auteurs niet meer leven en er dus niet aan hoeven te verdienen, dat je ze kunt kopen in tweedehands winkels.

Een andere enigszins verontrustende trend is de opkomst van zogenaamde “dark romance” boeken. In deze verhalen verandert de stalker in een geliefde, ontstaat er romantiek tussen leerlingen en hun leraren, en bloeit er liefde op tussen ontvoerders en hun slachtoffers. Deze boeken schetsen een rooskleurig beeld van giftige, manipulatieve relaties en verheerlijken situaties waarin sprake is van extreme machtsverschillen en gewelddadige seksscènes. Hun populariteit in het tijdperk van de manosphere vind ik verontrustend.

En dan is er nog het gebrek aan diversiteit. Uit een onderzoek van de University of Toronto (2024) blijkt dat BookTok weliswaar meer auteurs van verschillende genders vertegenwoordigt dan traditionele uitgeverijen, maar dat veel gemarginaliseerde groepen nog altijd ondervertegenwoordigd zijn – zowel in perspectieven als in personages.

Mijn drijfveer

Dit is precies wat mij drijft als BookToker: niet hypen zonder reden, niet napraten, niet gekocht worden. In plaats daarvan wil ik diversiteit stimuleren, mijn stem laten horen, debuten ontdekken en een platform bieden. Lezen en BookToken zijn voor mij eigenlijk twee verschillende hobby’s die veel beter samengaan dan je op het eerste gezicht zou denken. TikTok fungeert als een verlengstuk van mijn liefde voor boeken, een verrijking die een anders solitaire hobby veel meer gemeenschappelijk maakt.

Ps: wil jij ook deel uitmaken van een boekencommunity? Doe mee met de Vogue Boekenclub en lees elke maand samen met ons een nieuw boek. En maak daar dan gerust een video over.

LEES OOK

Vogue Boekenclub: dit is het bijzondere boek dat we deze maand lezen – doe je mee?

Lisa Goudsmit

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd door Vogue Germany.