De Oscars van dit jaar zijn op z’n zachtst gezegd spraakmakend te noemen. Niet alleen vanwege de glamoureuze rode loper-looks of de grote winnaars van de avond, maar ook – of misschien wel vooral – wegens de grap van Chris Rock over Jada Pinkett-Smith en de klap die hij vervolgens incasseerde van haar man Will.

Rock grapte over G.I. Jane, een film waarin Demi Moore met gemillimeterd haar een militair met die bijnaam speelt. Pinkett-Smith lijdt aan de haarziekte alopecia, een aandoening waardoor iemand gedeeltelijk of helemaal kaal wordt. Een misplaatste grap, zou je zeggen, maar het gaat verder dan dat.

Zwarte vrouwen en hun relatie met haar

Haar is een big deal voor zwarte vrouwen. Over het algemeen beschouwen veel zwarte vrouwen hun haar als een ‘kroon’ en investeren ze er graag in. Er worden soms duizenden euro’s per jaar besteed aan zogeheten ‘beschermende haarstijlen’, zoals vlechten en pruiken, of haarproducten die zwart haar verzorgen. Compleet kaal gaan, zoals Jada Pinkett-Smith, wordt daardoor gezien als vrij rigoureus, als iets wat je niet zomaar doet. En daar zou Chris Rock zich bewust van moeten zijn.

“Chris Rock heeft een aantal jaar geleden de documentaire Good Hair gemaakt”, legt Angela Onuoha uit, tricholoog (een specialist op het gebied van haar en hoofdhuid) en het brein achter Curbellaa. “Die gaat over zwarte vrouwen en hun relatie met haar. Over relaxers: een manier om met chemicaliën je haar te ontkroezen.”

De komiek wilde de film maken nadat zijn dochtertje hem vroeg waarom zij ‘geen goed haar’ heeft. Daardoor realiseerde hij zich dat veel zwarte vrouwen niet tevreden zijn met hun haar. “Zo’n documentaire maak je niet zomaar, dus ik dacht dat hij het wel begreep”, zegt Onuoha. “Hij heeft die documentaire totaal ontkracht, of hij nu wel of niet wist dat Pinkett-Smith alopecia heeft.”

Vrouwen en kaalheid

In december 2021 deelde Pinkett-Smith het nieuws van haar alopecia op Instagram. “Mama brengt het terug naar de hoofdhuid, zodat niemand denkt dat ze een hersenoperatie heeft ondergaan”, schreef ze bij de video waarin ze haar kale hoofd aan de wereld toont. “Ik en deze alopecia gaan vrienden worden. Punt uit.” Een krachtige boodschap, met als gunstige bijkomstigheid dat een kaal hoofd haar fantastisch staat. Maar haarverlies kan aardig wat teweegbrengen, weet Onuoha.

“Kale mannen zijn inmiddels sociaal geaccepteerd. Die kunnen zelfs nog wel aantrekkelijk zijn. Een kale vrouw is eng. Dat wordt gelinkt aan kanker of er worden grappen gemaakt over G.I. Jane of homoseksualiteit”, vertelt Onuoha. “Het kale hoofd staat haar ontzettend mooi, maar ik kan me voorstellen dat dit iets is waar ze dagelijks onzeker van wordt. Dan maak je je klaar voor de Oscars en krijg je een sneer. Ik ben voor vrijheid van meningsuiting, maar de gevolgen worden vaak vergeten. Mensen hebben het over de klap van Will Smith. Ik keur fysiek geweld niet goed, maar verbaal geweld ook niet.”