Gaat Instagram nou eindelijk de tepel bevrijden?

Als ik nu een topless foto op Instagram zou plaatsen (en misschien doe ik dat wel), zouden er een paar dingen gebeuren. De moderators van het platform zouden eerst de aanwezigheid van tepels opsporen. Zitten die tepels vast aan wat wordt beschouwd als een ‘vrouwelijke borst’, dan zou de foto snel worden verwijderd wegens schending van de richtlijnen.

Hoe ze beslissen wat een ‘vrouwelijke borst’ is? Simpel gezegd hangt dat af van de hoeveelheid vetweefsel achter de tepels (ja, echt waar!). Als de borst toebehoort aan een trans man of non-binair persoon die geen topoperatie heeft ondergaan? Waarschijnlijk verwarren de kunstmatige intelligentie-censoren de borst dan met ‘vrouwelijk’. Tenzij de gebruiker overduidelijk het tegendeel bewijst (zoals ontdekt door gender non-conformerend model Rain Dove in 2018).

Gaat Instagram eindelijk de tepel bevrijden?

Als je bovenstaande nogal vreemd en onzinnig vindt klinken, heb je helemaal gelijk. En dat is iets waar Meta – het bedrijf dat eigenaar is van Instagram en Facebook – zich eindelijk van bewust lijkt te zijn. Eerder deze maand opperde de toezichtsraad van Meta – een groep academici, journalisten en politici die het bedrijf adviseert over de moderatie van zijn inhoud – dat Meta zijn richtlijnen wat betreft naaktheid voor volwassenen wijzigt. ‘Zodat deze worden beheerst door duidelijke criteria die de internationale mensenrechtennormen respecteren.’

‘Dit beleid is gebaseerd op een binaire kijk op gender en een onderscheid tussen mannelijke en vrouwelijke lichamen’, schreven ze, verwijzend naar het verbod op naakt van het platform. ‘Een dergelijke benadering maakt het onduidelijk hoe de regels van toepassing zijn op intersekse, niet-binaire en transgender personen.’

#freethenipple

Een positief teken van Meta, dat de onduidelijke ethiek achter het controleren van iemands lichaam op basis van geslachtskenmerken lijkt te erkennen – of in ieder geval die kant op neigt. Maar het voelt ook bijna lachwekkend. Tieners van nu zullen zich waarschijnlijk niet herinneren wat voor controversieel en veel voorkomend discussiepunt dit ooit was. Met iedereen – van Willow Smith tot Rihanna en Cara Delevingne – die free the nipple hashtags deelde en hun verontwaardiging over dubbele standaarden online uitte. De wereldwijde beweging – gestart door artiesten en activisten – is nu meer dan tien jaar oud. Dat is dus tien jaar lang iets aan de kaak stellen, keer op keer, en steeds weer aan dovemansoren gericht.

Natuurlijk was de oorspronkelijke Free the Nipple-beweging, die in 2015 voor het eerst viraal ging, niet zonder nadelen. Hoewel het sentiment goed was (waarom zou een ‘vrouwelijke borst’ gezien moeten worden als iets seksueels en zijn jongens vrij om topless te gaan?), werd de beweging al snel een soort synoniem voor blanke, cisgender, valide magere meisjes met parmantige borsten. Het begon vaag vervelend te voelen – een beetje ‘Tumblr-feminisme’. Op welke manier, vroegen tegenstanders zich af, zal een ’traditioneel’ aantrekkelijke vrouw die haar borsten ontbloot een patroon veranderen? Gina Tonic zei in Bustle in 2015: “Alleen tepels laten zien die voldoen aan (over)heersende schoonheidsnormen is totaal zinloos.”

Censuur

Dat gezegd hebbende, is het bij het nadenken over tepelcensuur op social media anno nu belangrijk om tot de kern te komen. Namelijk: er ís gewoon geen manier om iemands geslacht te kennen op basis van hoe zijn lichaam eruitziet – punt. En zelfs als dat mogelijk was – of enigszins ethisch verantwoord om te controleren (dat is het niet) –is er geen reden waarom de borst van een vrouw beledigend zou zijn, terwijl de borst van een man dat niet is.

Als we die twee dingen samen bekijken, ziet het naaktbeleid van Instagram voor volwassenen er niet alleen met een afkeer voor vrouwen en transfoob uit, maar ook absurd. Neem bijvoorbeeld een transvrouw die geen borstvergroting heeft ondergaan. Wordt van haar verwacht dat ze haar tepels vervaagt op het moment dat ze wettelijk erkend wordt? Of geldt de censuur pas na de operatie, als de moderators haar vrouwelijk genoeg vinden?

Westerse wereld

Meta is niet het enige bedrijf dat terugkomt op verouderde censuurregels. In november vorig jaar kondigde Tumblr aan naaktheid weer toe te staan, inclusief het vrijgeven van de tepel. Hoewel het platform een bloeiende NSFW-gemeenschap had in zijn hoogtijdagen halverwege de jaren 2010, veroorzaakte het verbod van 2018 op inhoud voor volwassenen een massale uittocht van het platform. Dit leidde tot een daling van 30 procent in het maandelijks aantal bekeken pagina’s.

Het hielp niet dat gebruikers massaal meldden dat de ‘veilige modus’- filter van Tumblr niet alleen inhoud voor volwassenen censureerde. Dit gold ook voor niet-exclusieve en LGBTQIA+ kunstwerken die niets seksueels bevatten. Want guess what? Kunstmatige intelligentie-censuur werkt niet. En hoewel Tumblr op de rand van een comeback staat, is het nauwelijks meer het LGBTQIA+ mekka dat het ooit was. Of het potentieel daartoe had.

‘Seksueel of niet seksueel genoeg’

Veel van deze ‘naakt voor volwassenen’-verboden bestaan niet slechts in een vacuüm op social media. Ze zijn een weerspiegeling van de echte normen in de westerse wereld. Als ik topless naar buiten zou gaan, is de kans groot dat ik gearresteerd word. Als een man het huis verlaat zonder shirt, is er niemand die met de ogen knippert. Dit zijn eeuwenoude sociale conventies die mannen positioneren als waarnemers en vrouwen als geobserveerden. Zonder ruimte voor gendervariatie.

Het gaat om veel meer dan ‘vrouwen topless laten zijn’. Het gaat om het idee dat een topless vrouw maar twee dingen kan zijn: seksueel of niet seksueel genoeg en daarom onsmakelijk. Terwijl een topless man gewoon kan bestaan. En er is meer nodig dan een tepelverbod om die opvatting en het hele binaire gendersysteem dat daaraan ten grondslag ligt te herzien.