Ik kies dit jaar voor een kerst zonder familieverplichtingen

Schrijfster Tatjana Almuli maakt in haar columns onderwerpen als het (vrouwen)lichaam, rouw, trauma’s, seksuele vrijheid en (mentale) gezondheid bespreekbaar. Deze keer schrijft ze voor Vogue.nl over haar zelfverkozen eenzame kerst zonder familieverplichtingen.

Een kerst zonder familieverplichtingen

Twee jaar geleden liep ik op Tweede Kerstdag door een regenachtig park. In mijn oren Joni Mitchells River op repeat, het mooiste en ook het treurigste decemberlied dat ik ken. Eerder die middag had ik glühwein gedronken met mijn beste vriendin. We zouden een korte wandeling maken, maar ik was door blijven lopen tot de schemering me richting huis bewoog. Ik had geen plannen, hoefde nergens te zijn. Op de terugweg passeerde ik huizen waar vanachter glas families zich opmaakten voor weer een kerstdiner. In hun mooiste kledij zag ik hoe ze tafels dekten, kaarsen aanstaken, met geruite schorten achter het fornuis stonden. Natgeregend en rozig kwam ik even later thuis. Daar at ik leftovers in pyjama, keek naar een voorspelbare film met mijn geliefde en viel nog voor tienen in slaap. Het was één van mijn lievelingskerstmomenten tot nu toe.

Hoewel misschien anders doet vermoeden: ik ben niet per se een Grinch-type dat decemberfeestgedruis haat; ik fiets graag door straten waar lichtjes boven het wegdek flikkeren; er was een tijd dat ik ieder jaar een nieuwe Ugly Christmas Sweater à la Mark Darcy in Bridget Jones kocht; de geur van dennennaalden doet me denken aan mijn oma en bezorgt een warm gevoel; kerstmuziek vind ik doorgaans prima te pruimen die ene maand per jaar; en ieder jaar op kerstavond kijk ik trouw The Sound of Music, net zoals we vroeger deden met de hele familie. Maar ik doe niet langer mee aan de geforceerde (familie)gezelligheid die bij deze periode van het jaar hoort. Hoewel december het imago van een aaneenschakeling van liefdevolle Hallmark-momenten heeft, is de werkelijkheid een stuk grilliger voor de meeste mensen.

Niet zo fijne feestdagen

Vervelende momenten tijdens de feestdagen? I’ve seen it all: negatieve opmerkingen over je lichaam, gewicht, eetgedrag of liefdesleven – of het gebrek daaraan – tijdens het kerstdiner; de eerste feestdagen na het verlies van een dierbare met als gevolg een veranderende familiedynamiek; anderen die niet om kunnen gaan met rouw en verliesverdriet en het daarom doodzwijgen; goedbedoelde maar irritante, belerende adviezen over je carrière, de huizenmarkt en crypto; familieleden die na een borrel denken dat racistische of seksistische grappen ineens wél legitiem zijn; verhitte politieke discussies waarin je niet serieus wordt genomen omdat je een jonge, linkse, activistische feminist bent die ‘pas net komt kijken.’

Ik heb talloze kerstdiners meegemaakt waarvan ik al buikpijn had voordat de maaltijd geserveerd werd. Om vervolgens altijd overdreven veel te eten en drinken om de avond in enigszins verdoofde staat door te komen – dan was-ie iets beter te behappen. Na dergelijke samenkomsten moest ik dagenlang ontprikkelen en uitrusten. Vaak was ik ziek tussen kerst en oud en nieuw: een teken van mijn lichaam dat ik over mijn grenzen heen was gegaan. En daar was ik klaar mee. Ik wilde niet langer ten koste van mijn fysieke en mentale welzijn mooi weer spelen en doen alsof ik voor mijn plezier ‘de mooiste tijd van het jaar’ vierde met de mensen met wie ik weinig anders deelde dan een bloedband. Ik wilde niet langer meedoen aan een poppenkast van gedwongen samenzijn dat helemaal niet natuurlijk of liefdevol aanvoelde.

Bevrijdend, maar ook eng

Dit jaar heb ik minder plannen dan ooit tevoren die laatste week van december. Voor het eerst sinds negen jaar word ik nergens verwacht – ook niet bij mijn schoonfamilie, want mijn relatie ging begin deze maand uit. De break-up is verdrietig en verwarrend, hoewel we in vrede uit elkaar zijn gaan. Ik moest ook behoorlijk op mijn tanden bijten dat ik juist tijdens deze tijd van het jaar ineens alleenstaand ben, in plaats van een stel. Want hoewel ik mijn zelfverkozen kerst zonder familieverplichtingen fijn en bevrijdend vind, was er voorheen wél altijd iemand om een bondje mee te sluiten. Dat is nu anders en dat voelt pijnlijk, gek en eng.

Nu het stof een beetje is neergedaald, geeft het me ook een gevoel van ruimte en rust: ik kan nu écht helemaal naar mezelf luisteren. Waar heb ik behoefte aan? Wat is voor mij de ideale invulling van de feestdagen? Wil ik feest of wil ik prikkelarm met iedere avond soep, melancholische muziek, huilen bij die verdraaide All You Need is Love-special en vroeg gaan slapen? Wil ik met mensen of wil ik alleen?

Alleen-zijn tijdens de feestdagen

Daar ben ik namelijk goed in: alleen zijn. Dat vergeet ik soms, omdat er nog steeds een idee bestaat dat alleen-zijn gelijkstaat aan eenzaamheid. Terwijl alleen zijn en het leuk kunnen hebben met jezelf in mijn ogen een heel groot goed is. Het bevestigt een gevoel van onafhankelijkheid, autonomie en vrijheid – waarden die in ieder geval voor mij erg belangrijk zijn. Dat ik graag alleen ben, betekent niet dat ik me niet óók eenzaam of mistroostig kan voelen. Al is het omdat ik om me heen, bij vrienden, collega’s en ook via social media nog vooral de traditionele beelden voorbij zie komen van wat de decembermaand idealiter zou behelzen: opgetuigde kerstbomen, een huiskamer vol cadeaus, iedere dag een nieuwe, glimmende outfit, copieuze maaltijden, verliefde stellen en ja, familiegeluk.

Het was en is soms slikken als ik die beeldige plaatjes voorbij zie komen op mijn feed of hoor hoe bekenden hun kerst inderdaad vol samenzijn zullen spenderen – en daarnaar uitkijken. Dan moet ik mezelf eraan herinneren dat ook ik liefdevolle feestdagen tegemoet ga. Met de mensen om me heen door wie ik me gedragen voel: de vriend die me een extra huissleutel gaf omdat ik me zo thuis voel in zijn huis; meerdere vrienden die aanboden dat ik altijd bij hun familie mag aanschuiven; de moeder van een goede vriendin, die me een berichtje stuurde om te laten weten dat ik altijd welkom bij hen ben, ook met kerst.

Mijn decemberplannen

Dit jaar geef ik een klein kerstdiner voor mijn broertje en zusje in een oppashuis met twee dikke, rode katers die rond mijn voeten zullen drentelen. De volgende dag spendeer ik met een dierbare vriendin van wie ik weet dat ik ieder moment huilend op haar zachte bank mag neerploffen, maar met wie ik ook met een beglitterd gezicht en felgekleurde lipstick in de keuken zal staan, terwijl we meezingen met muziek en drie toetjes bereiden. En ook deze Tweede Kerstdag ga ik weer wandelen, door de polder dit keer, met bonkige wandelschoenen aan mijn voeten en, natuurlijk, met Joni in mijn oren.

Dit jaar ga ik heel hard proosten op nog veel meer feestdagen zonder buikpijn, waar ik niet op mijn tong hoef te bijten, waarbij ik me niet gesloopt voel aan het einde van het jaar en me niet alleen voel te midden van een grote groep mensen. En ik proost op de mensen waarbij ik in iedere staat terechtkan, mensen die dwars door alle ‘bloed is dikker dan water’-gezegdes heen knallen.

Ik zal vermoedelijk verdriet ervaren en gemis, maar ook liefde en vreugde. Voor jezelf kiezen is niet altijd comfortabel, makkelijk of licht. Maar het levert in the end wel het meest op.

Tatjana Almuli (1991) is schrijver, freelance journalist en fotograaf. Voor verschillende media schrijft ze columns en essays over onderwerpen als het (vrouwen)lichaam, rouw, trauma’s, seksuele vrijheid en (mentale) gezondheid. In 2019 werd haar boekdebuut ‘Knap voor een dik meisje’ genomineerd voor de Opzij Literatuurprijs. In 2022 verscheen haar roman ‘Ik zal je nooit meer’. Samen met schrijver Malou Holshuijsen maakt ze momenteel de wekelijkse podcast ‘Tussen dertig en doodgaan’.

FEESTDAGEN