Maar daar was de maker van de TikTok het niet mee eens. Hó hó, wilde hij met zijn beeldselectie zeggen. Zien jullie wat ik zie? Nee? Kijk dan nog eens naar dat laatste fragment, maar nu in slow motion. En ja hoor, verrek: het stuk stof dat Styles uit de lucht grist, blijkt een Palestijnse sjaal. En die werpt hij dus zomaar naast zich neer, zonder er eerst minutenlang mee over het podium te paraderen. Bekommert hij zich dan niet om het lot van het onderdrukte Palestijnse volk? Heeft Harry soms geen hart? 

Ben je goed of fout?

‘Wie steun je, Israël of Palestina?’ vroeg iemand onder een herfstige Instagramfoto van Millie Bobby Brown, de actrice tuit haar lippen en houdt haar nieuwe parfum omhoog. We waren op het punt gekomen dat van iedereen werd gevraagd, nee: geëist, om een kant te kiezen in het Israëlisch-Palestijns conflict. En anders ging men zelf wel op zoek naar aanwijzingen, zoals of er in het verleden uitbundig genoeg met een keffiyeh was gezwaaid. Wereldsterren als Brown en Styles dienden over de brug te komen, maar ook nano-influencers uit het Gelderse buurtschap Trutjeshoek. Je was voor of tegen, goed of fout. Een duidelijk statement was het beste, maar ook een vlaggetjes-emoticon of een strategische like volstond. 

Op Instagram stak een bekende moeder uit Vinkeveen de Palestijnen een hart onder de riem, als achtergrond een foto van haar benen op een tropisch strand. Eerder had ze juist een Israëlisch vlaggetje en een gebroken hartje in haar story geplaatst, iets waar ze inmiddels diep voor door het stof was gegaan. ‘Wat ik zie zijn gruwelijke dingen’, schreef ze, ‘en ben me er op zo’n moment niet van bewust dat dit ook (al jaren) in Palestina gebeurt.’ Ze had simpelweg ‘posts voorbij zien komen waarin steun werd betuigd aan Israël’ en zelf ook zo’n post gemaakt. Een geweldig argument om complexe geopolitieke duiding voortaan over te laten aan experts. Of laten we afspreken dat je de Gazastrook in elk geval moet kunnen aanwijzen op een kaart. 

Voorbij Rob Trip

Toch is het best logisch dat we van publieke personen zijn gaan verwachten dat ze zich met wereldleed bezighouden. Juist van niets-aan-de-hand-types met feeds vol niets-aan-de-hand-content. Voorheen gebruikten we social media allemaal op die manier: om onszelf en de wereld een beetje mooier te laten lijken. Maar de afgelopen jaren zijn platforms als TikTok en Instagram ook belangrijke nieuwsbronnen geworden. Jongeren kijken allang niet meer naar Rob Trip in het achtuurjournaal, ze hebben hun eigen vertrouwde gezichten. 

Shaun King bijvoorbeeld, de bekende Amerikaanse activist die op Instagram uitgebreid verslag doet van de gruwelijkheden in Gaza, inclusief grafisch beeldmateriaal van dode kinderen en platgebombardeerde steden. Het zorgt voor een schrijnend contrast op menig tijdlijn: tien babylijkjes op een rij, een influencer die vanuit een luxe kuuroord over haar worsteling met bloating zit te oreren, slachtoffers met missende ledematen en angstige ogen, een realityster die een speciale kast heeft voor al haar Hèrmes-tassen. Zie je dan niet wat er gaande is, denk je tijdens het scrollen. Ben je zo losgezongen van de werkelijkheid? Kijk naar buiten. Spreek je uit. Dóe iets! 

Einde van neutraliteit

Nog niet zo lang geleden was neutraliteit de heilige graal voor iedereen met een gevarieerde achterban. Behalve voor Taylor Swift misschien, die zo lang in het midden had gelaten of ze republikein of democraat was, dat ze op extreemrechtse fora tot Arische godin was gekroond en er in haar songteksten verwoed naar geheime naziboodschappen werd gespeurd. Maar de meeste muzikanten, acteurs, voetballers en internetberoemdheden konden zich prima afzijdig houden van politieke misstanden en maatschappelijk onrecht. Zwijgen was goud. Op alles wat je niet zei, kon je ook niet worden afgerekend. 

Maar sinds de Black Lives Matter-protesten in 2020 krijg je minder makkelijk het voordeel van de twijfel. Een van de meest gedeelde citaten na de moord op George Floyd was die beroemde uitspraak van aartsbisschop Desmond Tutu: ‘Als je neutraal bent in situaties van onrechtvaardigheid, heb je de kant van de onderdrukker gekozen.’ Je kunt niet stilletjes tegen racisme zijn, is het idee. Als je geen actie onderneemt, hou je het systeem in stand. Juist als je er zelf niet onder lijdt, heb je de verantwoordelijkheid om voor anderen op te komen. 

Mensen die voorheen totaal apolitiek waren, in elk geval in het openbaar, lieten zich opeens fotograferen bij demonstraties en deelden op Instagram lange epistels over institutioneel racisme. Het was voor hun imago schadelijker geworden om te blijven posten alsof er niets aan de hand was. En nee, alleen zo’n zwart vierkantje delen was niet genoeg. ‘White silence is violence’, stond op het protestbord van een Nederlandse influencer die normaal bikini’s en haarbanden verkoopt. 

Mening uitspreken op social media

Er kwam ook harde kritiek op iedereen die zakelijke belangen zwaarder liet wegen dan ethische overwegingen. Op modellen en sporters die zich lieten betalen door landen als Qatar en Saoedi-Arabië om breed lachend op festivals en sportevenementen te verschijnen. Het is hier geweldig, schreeuwden hun gesponsorde Instagramposts. Geen mensenrechtenschendingen te zien. De influencers die hadden gedaan alsof de fabrieken van Shein een walhalla voor werkers waren, werden door boze kijkers op het matje geroepen en weinig zachtzinnig bijgepraat over sweatshops en Oeigoerse dwangarbeiders. 

De morele lat is hoger komen te liggen, en terecht. Het is aan te raden om je een beetje te verdiepen in wat er op de wereld gebeurt, ook als het jou niet persoonlijk raakt, en vervolgens te proberen het juiste te doen. Het is niet stoer om het nieuws niet te volgen. Het zegt vooral iets over hoe geprivilegieerd je bent. Gefeliciteerd, je bent man/wit/cis/hetero/hoogopgeleid/welvarend/veilig/gezond. Misschien kun je die waanzinnige uitgangspositie eens gebruiken voor iets anders dan jezelf. 

Lees het volledige artikel in het januari/februarinummer van Vogue Nederland, dat nu in de winkel ligt en hier online te bestellen is.