Dit is iets wat ik zelden hardop toegeef: elke dag word ik geteisterd door een existentiële angst. Ik begrijp niet hoe iedereen ‘gewoon’ kan rondlopen met de wetenschap dat we allemaal op de dood afstevenen; dat de tijd alleen maar verder gaat, nooit achteruit; dat uiteindelijk de zon de verschroeide aarde zal verzwelgen. Hoe dan ook: onlangs keek ik naar Coralie Fargeats meesterlijke horrorfilm The Substance en op een verdraaide manier gaf het me een beter gevoel over dit alles. De film, waarvan ik dacht dat hij mijn angst voor het ouder worden nog verder zou doen toenemen dan het al abnormale niveau, gaf me juist een goed gevoel over het hele gebeuren.
The Substance
The Substance volgt de vijftigjarige Elisabeth Sparkle (gespeeld door Demi Moore), een Hollywoodster die zich op een punt in haar carrière bevindt waarop de mannen om haar heen op zoek gaan naar een jongere vervangster. Op een gegeven moment neemt ze een neonachtige substantie die ervoor zorgt dat ze als het ware bevalt van een glinsterende, jongere versie van zichzelf: Sue (gespeeld door Margaret Qualley). Beide versies moeten om de beurt zeven dagen lang de wereld bewonen, anders riskeren ze gruwelijke bijwerkingen. Als je de film nog niet gezien hebt, kun je je wel voorstellen wat er daarna gebeurt. (Hoewel je je tegelijkertijd absoluut niet kunt voorstellen wat er daarna gebeurt.)
Elke week onze beste artikelen in je inbox? Schrijf je hier in voor de Vogue-nieuwsbrief.
De film portretteert het verouderingsproces op een extreme manier. Zo zoomt de camera in op het strakke, lichtgevende lichaam van Sue, dat weerkaatst in het licht, waardoor de mannen om haar heen als tekenfilmfiguren verbijsterd staan te staren. In vergelijking daarmee wordt Sparkle langzaam maar zeker haveloos: haar borsten hangen en haar lokken zijn broos en hard als draden.
De persoon zelf wordt volkomen irrelevant. Het draait allemaal om de biologische eigenschappen van het menselijk lichaam: om borsten en hoe rechtop ze staan, om de strakheid van de huid en om de grootte van een glimlach. (“Jammer dat haar borsten niet in het midden van haar gezicht zitten”, merkt een producer op.) Het is een erkenning dat ouder worden vooral gezien wordt als een lichamelijke zorg, terwijl het patriarchaat die zorg voortdurend levend houdt.
Absurditeit van schoonheidsnormen
In wezen neemt Fargeat de absurditeit van schoonheidsnormen en maakt ze nog extremer. De meeste vrouwen weten intellectueel wel dat hun waarde niet afneemt naarmate ze ouder worden, dat ze dezelfde persoon zijn als toen ze 22 waren, maar met meer levenservaring. Maar in The Substance vóél je het echt: waarom voelen vrouwen zich waardelozer naarmate we langer leven? Waarom is mijn waarde afhankelijk van de elasticiteit van mijn huid? Waarom zijn mannen grotendeels immuun voor zoveel van dezelfde zorgen? Deze vragen liggen voor de hand, maar dat betekent niet dat we er altijd aan denken om ze te stellen.