Waarom Internationale Vrouwendag nog steeds nodig is

Ik verbleef al een paar maanden in Buenos Aires. In die maanden zat ik bijna elke dag in een klein koffietentje om de hoek van mijn huis. Een ouderwets café waar ze kleine zoete croissantjes en sterke koffie serveerden voor weinig, bestiert door een mopperige barvrouw in een witte blouse met vlekken. Maar vandaag was het café dicht. ‘Dia de la Mujer’ stond er op een wit bordje op de deur. Ik haalde mijn schouders op en liep terug naar de kamer waar ik woonde. Mijn Argentijnse huisgenoot zat tijdelijk bij z’n vriendin omdat zijn moeder in de stad was. Ik vertelde haar in de keuken over het gesloten café.

Waarom Internationale Vrouwendag nog steeds nodig is

Zij vond het echt wonderlijk dat ik niet wist wat Dia de la Mujer was. “Vieren jullie dat niet in Nederland?!” riep zij uit. Prompt belde ze haar vriendin, cancelde alle plannen en sleepte mij mee naar een ander café, gerund door een man, voor taart en koffie. “Feliz Dia de la Mujer” zei de kroegbaas, de zoete croissants waren van het huis. De rest van de dag zag ik ze overal: groepen vrouwen die in het park zaten, op het terras of in restaurants. In Argentinië neem je als vrouw vrij (als het kan). Je gaat protesteren én het vieren met vriendinnen, moeders, tantes en zussen.

Dit is tien jaar geleden en in Nederland werd er op 8 maart niets gevierd. Als ik de jaren daarna vriendinnen een fijne Vrouwendag wenste, werd er gelachen. Dat is nu gelukkig anders, de meeste mensen zijn op de hoogte van 8 maart. Toch zijn de reacties vaak blasé: ‘Is dat nu nog nodig?’ of ‘Wanneer is het wereld-mannendag dan?’

Bijzondere, radicale geschiedenis

Volgens mij komt dat onbegrip vooral doordat mensen niet begrijpen wat Internationale Vrouwendag ís. De officiële International Women’s Day website legt uit dat ‘Internationale Vrouwendag (IWD) een wereldwijde dag is waarop de sociale, culturele en politieke prestaties van vrouwen worden gevierd. Ook markeert de dag een oproep tot actie voor het versnellen van gendergelijkheid.’

De dag heeft een bijzondere, radicale geschiedenis, beginnend bij de protesten van Amerikaanse vrouwen die in de textielindustrie werkten en op 8 maart 1907 de straten op gingen om te protesteren tegen de werkomstandigheden. Vrouwen werkten op de allerlaagste posities in de industrie. Voor een mager loon in slechte omstandigheden en hadden veel te maken met seksueel geweld. De protesten duurde bijna een jaar.

De Duitse socialist Clara Zetkin was zwaar onder de indruk van de protesten en bedacht een plan om hier een internationale beweging te maken voor suffragettes wereldwijd. Iets wat ze voor elkaar kreeg op de Internationale Conferentie voor Werkende Vrouwen in 1910. Terwijl dit idee zich door Europa verspreidde, was er in Rusland onrust om andere redenen dan vrouwenrechten. De Russische bevolking was uitgeput door oorlog en grootschalige voedseltekorten. Op 8 maart 1917 gingen duizenden protestanten de straat op in Petrograd, toen de hoofdstad, om rechten en brood te eisen. Het waren vooral vrouwen. Uiteindelijk groeide dit protest uit tot dagelijkse demonstraties. Een week later trad de Tsaar af en werd de Sovjet-Unie gevormd.

Van CEO’s tot zorgtaken

We zijn nu een eeuw verder en Internationale Vrouwendag is nog altijd relevant. In Nederland verdienen vrouwen gemiddeld 13,5% minder dan mannen. Er is nog steeds weinig waardering voor al het onbetaalde werk dat vrouwen doen en er is geen gelijke verdeling in het huishouden tussen mannen en vrouwen in een heterorelatie. De mentale gezondheid van meisjes is in vier jaar tijd sterk verslechterd, terwijl die van jongens constant is gebleven. Op televisie zijn de meeste deskundigen in nieuws- en actualiteitenprogramma’s nog steeds man (73%) en van alle beursgenoteerde bedrijven heeft slechts 5% een vrouwelijke CEO.

In januari kon de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (!) Ernst Kuipers niet bedenken wat femicide was (“help mij even…” zei hij tegen de verslaggever). Dit terwijl in Nederland iedere acht dagen een vrouw wordt vermoord, omdat ze vrouw is. Er zijn volgens het CBS elk jaar 100.000 slachtoffers van aanranding, verkrachting en/misbruik. Negentig procent daarvan is vrouw (en dan tellen ze fysieke seksuele intimidatie zoals ongewenste aanrakingen nog niet mee).

En dat is alleen in Nederland. In Afghanistan zorgen de Taliban ervoor dat meisjes niet meer naar school kunnen en in Iran werden deze week meisjes op meer dan vijftig scholen vergiftigd. Waarschijnlijk om ervoor te zorgen dat de scholen sluiten en zij niet langer worden onderwezen. In Indonesië is er in december een wet aangenomen die ervoor gaat zorgen dat vrouwen kunnen worden bestraft als ze vreemdgaan of seks hebben voor het huwelijk. Het doel was om in 2030 wereldwijd gendergelijkheid te bewerkstellingen (dit is één van de sustainable development goals die de Verenigde Naties in 2015 vaststelden), maar de UN Women liet tijdens het World Economic Forum in Davos in januari zien dat het nog 286 jaar duurt om de gender gap te dichten als we op dit tempo door gaan.

Feminist March

Maar dit zijn allemaal gevolgen voor vrouwen, terwijl 8 maart steeds meer gaat over meer dan dat. Zoals zondag al op de Dam in Amsterdam te zien was tijdens de allereerste Feminist March (voorheen de Women’s March), draait deze dag om kansengelijkheid en een inclusieve beweging. Een dag om op te komen voor de rechten van alle mensen die zich als vrouw identificeren en non-binaire mensen. Door de naam te veranderen van Women’s March naar Feminist March hopen zij een duidelijke boodschap te verkondigen. Feminisme is niet alleen voor vrouwen, maar voor iedereen die onderdeel uitmaakt van een gemarginaliseerde groep of zich onderdeel voelt van dit collectief.

Die inclusiviteit was te zien aan de protestborden. Van leuzen als ‘Viva la Vulva!’ en ‘Vrouw, Leven Vrijheid’ (in solidariteit met de vrouwen in Iran) tot protestborden tegen de nieuwe Transwet en kartonnen bordjes beschilderd met teksten die pleiten voor intersectionaliteit en dekolonisatie van het feminisme. Alles kwam voorbij.

Op het Instagramaccount van Feminist March prijkt het bekende beeld van verschillende mensen voor een hek. Op het eerste beeld staat met grote letters equality geschreven en staan er verschillende mensen afgebeeld die allemaal op hetzelfde blokje zijn geplaatst. Sommige kunnen over het hek heen kijken, anderen niet. De tweede afbeelding toont dezelfde mensen, maar dan allemaal op een ander formaat blokje, zodat iedereen over het hek heen kan kijken. Equity staat erboven (in het Nederlands vertaalt het allebei als kansengelijkheid).

Soms zegt een afbeelding meer dan duizend woorden. Dit plaatje toont precies waarom Internationale Vrouwendag (nog) nodig is. Omdat alle mensen gelijke kansen verdienen, in Nederland en in de rest van de wereld. En daar zijn we nog lang niet.