When in Rome: Alessandro Michele over zijn nieuwe visie voor Valentino

Rebecca Mead

13 februari 2025

Toen Alessandro Michele in de jaren zeventig opgroeide in Rome, bracht hij uren door in de kast van zijn moeder. Met zijn handen streek hij langs ritselende tafzijde, glinsterende lovertjes en andere versieringen uit vervlogen tijden. Zijn moeder werkte als assistente van een leidinggevende bij een filmproductiebedrijf. Haar carrière vroeg om een glamoureuze uitstraling. Eén jurk sprak in het bijzonder tot Michele’s verbeelding.

De japon, gemaakt van crêpe de chine in de stijl van Valentino, was lang en had een hoge hals. Hij viel recht naar beneden, wat Michele deed denken aan een kaars. De voorkant was volledig zwart, een kleur die zijn moeder altijd chic vond. Maar op de achterkant was een enorme roze en lila vlinder geborduurd. Een elegant detail dat metamorfose en vergankelijke schoonheid suggereerde. Zijn moeder vertelde dat ze de jurk had gekocht voor een filmpremière. Later herinnerde Michele zich hoe het voor hem voelde, het was alsof ze zei: “Ik droeg dit in een wereld die nu niet meer bestaat.”

Alessandro Michele’s visie voor Valentino

Vier decennia later kreeg Alessandro Michele toegang tot een andere modieuze schatkamer: het archief van Valentino, waar hij in het voorjaar van 2024 werd benoemd tot creative director om een nieuwe visie voor het modehuis te creëren. Op zijn eerste dag in de Valentino-kantoren, gevestigd in een laat-renaissancistisch palazzo op het Piazza Mignanelli in Rome, verdiepte hij zich in een buitengewone collectie van kledingstukken, schoenen en andere objecten. Elk item was vervaardigd met een verfijnde lichtheid die een bijna architectonische precisie verborg.

Als creative director van Gucci – een rol die hij bijna acht jaar vervulde tot eind 2022 – stond Michele bekend om zijn vermogen om verleden en heden te combineren. Met zijn voorliefde voor vintage en een bohemien stijl gaf hij het merk een unieke uitstraling. Zijn ontwerpen leken te zijn samengesteld uit bijzondere vondsten: kleding die je kon tegenkomen op een rommelmarkt in een Engelse kerk, of stukken die ooit toebehoorden aan de Italiaanse aristocratie. De toegang tot het Valentino-archief én de bekwame vakmensen achter deze creaties bood Michele een ongekende kans: zijn verbeelding voeden door de materiële nalatenschap van zijn beroemde voorganger te bestuderen en opnieuw vorm te geven.

Elke week onze beste artikelen in je inbox? Schrijf je hier in voor de Vogue-nieuwsbrief.

Backstage in Parijs

Op een late zaterdagmiddag in september, iets minder dan zes maanden na die eerste dag in het archief, was Michele in Parijs, in het Valentino-kantoor op Place Vendôme. Hij legde de laatste hand aan wat zijn eerste ready-to-wear presentatie voor het huis zou worden, die de volgende middag werd getoond. Er moesten nog enkele beslissingen worden genomen over accessoires en schoenen, evenals last-minute aanpassingen aan zoomlengtes en halslijnen. Michele zat op een stoel in wat ooit een grote ontvangstruimte was, met hoge plafonds en verguld pleisterwerk.

Lange tafels lagen vol met accessoires: tulbanden, brillen en tassen, waaronder clutches die eruitzagen als porseleinen ornamenten in de vorm van een katje. Leden van zijn team zaten naast hem; zijn partner Giovanni Attili bleef op de achtergrond. Aan de andere kant van de ruimte, voor een enorme ingelijste spiegel, stond een nog grotere spiegel. Terwijl elk model naar hem toe liep, kon Michele de outfit zowel van voren als van achteren bekijken, om zo het ontwerp in zijn geheel te kunnen aanschouwen – de hoge zwarte halslijn én de geborduurde vlinder, als we het over de jurk van zijn moeder hebben.

Quirky overdaad

De sfeer was rustig. “Het is een puinhoop”, grapte Michele toen ik voor het eerst bij hem en zijn team aansloot. “We kunnen een beetje ontspannen, want het is bijna klaar.” Michele, die in november 52 werd, droeg een blauwe spijkerbroek, een geruit overhemd en rood-witte Vans. Zijn haar viel los over zijn schouders, als Christus in een schilderij van Caravaggio, slechts getemd door een losse vlecht aan elke kant. Zijn polsen waren zo zwaar behangen met armbanden dat hij bij elke beweging rinkelde.

Ook de modellen waren versierd volgens Michele’s esthetiek van quirky overdaad. “Probeer met je handen in je zakken te lopen”, instrueerde hij een model, gekleed in een notenbruine kuitlange rok, een blouse met hoge hals en een jasje met faux fur-rand, allemaal gemaakt van dezelfde zijde-cloque stof uit het Valentino-archief. Ze droeg een ronde John Lennon-zonnebril, waaraan gouden lovertjes bungelden, en een zware gouden ketting met een fonkelende hanger – een combinatie van een rapperketting en een erfstuk van een hertogin-weduwe.

“Is het moeilijk om rechtop te staan?”, vroeg Michele aan een ander model, die wankelde op zwart-gouden sandalen met bandjes, gedragen met een witte kanten panty, een teddyjas met lovertjes en een gerimpelde georgette-crêpe negligé – het soort outfit waarin je ’s middags roomservice bestelt, kaviaar en oesters uiteraard, vanuit het Beverly Hills Hotel. “Je kunt beter blijven lopen”, zei Michele meelevend tegen haar.

Touch of punk

Een ander model verscheen in een outfit die speelde met een conservatieve uitstraling: een grijze broek met hoge taille en een boxy crèmekleurig jasje met polkadots. Het jasje werd vastgemaakt met een satijnen strik in de kenmerkende rode tint die Valentino Garavani, die 45 jaar lang de kleding ontwierp die zijn naam droeg voordat hij in 2008 met pensioen ging, zich decennia geleden eigen maakte. De look werd gecompleteerd met elegante handschoenen van zwarte mesh, versierd met geborduurde witte stippen.

Toch werd de strakke, bijna kostuumachtige uitstraling doorbroken door punkachtige sieraden: een stevige diamanten neusring, alsof hij ontworpen was voor een keizerlijke stier, en een met juwelen bezette halve maanvorm die aan haar onderlip bungelde – een subtiele knipoog naar S&M. Er ontstond wat rumoer rond het model toen iemand opmerkte dat ze, met haar hartvormige gezicht en lange bruine haar, een opvallende gelijkenis vertoonde met actrice Isabelle Adjani. Het meisje bloosde bij de vergelijking en lachte zo hard dat haar lipjuweel losliet.

Profondo Rosso: Alessandro Michele, hier te zien in zijn kantoor op het hoofdkantoor van het huis in Rome met model Ali Dansky — ©Annie Leibovitz
1/3

Kwaliteit en vakmanschap

Het team werkte urenlang gestaag door, terwijl Michele zich staande hield met een bord dun gesneden prosciutto. “Ben je moe?”, vroeg hij aan een vrouw in een gele Valentino-trui, een meetlint losjes om haar nek – het hoofd van de naaisters, die een verdieping hoger druk bezig waren met de laatste aanpassingen. De kwaliteit van het vakmanschap dat Valentino Garavani eiste, vertelde Michele me, was een openbaring geweest.

Hij liet me een strapless, vloerlange jurk van zijde-chiffon zien, azuurblauw met een stippenpatroon. De bustier was horizontaal gerimpeld, met een uitbarsting van ruches in de lage taille, waarvandaan een zuilvormige rok met smalle plooien sierlijk naar beneden viel. Onder de knie zwierden extra lagen ruches als een cascade. “Het is zo complex”, zei Michele over de verschillende plooien. “Het lijkt wel origami. Echt ongelooflijk. Hij had een heel specifieke manier van werken, bijna als een ingenieur.” Ik vroeg me af waarom Michele in de derde persoon sprak. Was deze jurk een exacte reproductie uit het archief, of iets nieuws? Was dit Valentino Garavani, of was het Alessandro Michele?

“Dit is hem, samen met mij”, antwoordde Michele. “Bijna hem. Ik heb geprobeerd het nét iets anders te maken. Soms probeer ik iets exact na te maken, gewoon omdat het zo fascinerend is. Maar ik denk dat we hier allebei in dezelfde jurk zitten.” De jurk leek op niets wat ik in decennia iemand had zien dragen; hij had zo uit de vroege jaren tachtig-garderobe van prinses Diana kunnen komen. “Ik hou ervan omdat het nu heel démodé lijkt, maar juist dingen die oud en gedateerd ogen, zijn vaak het mooist”, zei Michele. “En over een maand zijn ze ineens weer supermodieus.”

Michele’s eerst show voor Valentino

Die metamorfose – van démodé naar het nu – begon de volgende middag, toen de collectie werd gepresenteerd. Niet in een chique locatie in het centrum van Parijs, zoals gebruikelijk bij Valentino, maar buiten de Périphérique, in een tot showroom omgebouwde vechtsportzaal. Gasten en vrienden van Michele, onder wie Elton John, Harry Styles en Hari Nef, betraden de ruimte over een vloer van gebarsten spiegels en namen plaats op fauteuils en chaise longues, gehuld in stofhoezen – als in een vervallen herenhuis dat wacht op renovatie, bewoond door elegante geesten.

De modellen bewogen zich in een kronkelend pad tussen de toeschouwers door, in een intieme vertoning van rijke brokaten, gedrapeerde faux fur, wapperend chiffon, delicaat kant, glinsterende lovertjes en weelderige ruches, begeleid door de weemoedige klanken van het 17e-eeuwse lied Passacaglia della Vita, over de vergankelijkheid van het leven. Toen, ongeveer tweederde van de show, verscheen de blauwe jurk. Het model was ongewoon onopgemaakt, vrijwel zonder make-up, als een kind dat zich in de verkleedjurk van haar moeder heeft gehuld. Terwijl ze zich voortbewoog, viel de lange, slanke kolom van de jurk in een perfecte lijn. In de versplinterde vloer weerspiegelde de rok, zijn wervelende lagen chiffon flonkerend als een zuivere, blauwe vlam.

Werken in het Valentino-kantoor

Bijna twee maanden later sprak ik Michele in zijn kantoor in Rome. De ruimte, ingericht met zijn eigen 19e-eeuwse dubbele bureau en een 18e-eeuws dagbed met gele satijnen kussens, was een gelaagd geheel van eerdere bewoners: van het 16e-eeuwse cassetteplafond tot de 19e-eeuwse muurschilderingen en het faux boiseriebehang dat Valentino Garavani in de jaren tachtig had aangebracht – nu gekreukt door de tand des tijds. “Het voelt als een soort griezelig gesprek met het prachtige plafond”, merkte Michele op. “Ik hou van de chaos.” Hij was bovendien nieuwsgierig naar welke sporen van vroegere eeuwen verborgen lagen achter Valentino’s inmiddels vintage behang.

Ik ontmoette Michele voor het eerst in Rome in de lente van 2016, iets meer dan een jaar nadat hij was benoemd tot creative director van Gucci. Op deze ochtend leek hij nauwelijks veranderd: dezelfde weelderige baard, dezelfde benijdenswaardig dikke, donkere lokken met middenscheiding – al had hij dit keer zijn haar gevlochten. Het enige opvallende verschil zat in zijn sieraden. In plaats van de zilveren ringen die hij acht jaar geleden droeg, waren zijn vingers nu bedekt met warm glanzend antiek goud.

Hij was gekleed in een bordeauxrode kasjmieren trui en een wijde broek van bruin ribfluweel. Om zijn nek hing een indrukwekkende verzameling kettingen: een kraag van 18e-eeuwse neoklassieke cameeën, een snoer van wilde parels en een lange ketting van turquoise keramische kralen met bungelende bloemdecoraties uit de laat-Ptolemeïsche periode. Geen alledaags sieraad, gaf hij toe – één verkeerde hap aan de lunchtafel kon schade aanrichten die 2000 jaar lang zorgvuldig was vermeden.

Van Gucci naar Valentino

Michele heeft een enorm persoonlijk charisma: hij is open, innemend en intellectueel nieuwsgierig. “Een seconde met hem voelt als drie dagen met iemand anders”, schreef zijn goede vriend Elton John me in een e-mail. (John wees ook op een andere verleidelijke eigenschap van Michele die op foto’s niet te zien is: zijn voorliefde voor een geur die bijna 200 jaar geleden werd ontwikkeld door het Florentijnse merk Santa Maria Novella.)

Tijdens zijn jaren aan het roer van Gucci voelde Michele zich volledig op zijn plek naast Jared Leto of Harry Styles op de rode loper. Maar voordat hij werd benoemd, was hij – ondanks zijn dertien jaar bij het modehuis – grotendeels onbekend. Hij was de rechterhand van Frida Giannini, zijn directe voorganger als creative director, en had ook gewerkt onder Tom Ford, die Gucci in de jaren ngentig synoniem maakte met sensuele, gestroomlijnde jaren zeventig-glamour. Die ervaring gaf hem een encyclopedische kennis van het merk. Als creative director voegde hij daar zijn eigen, uitgesproken esthetiek aan toe: een mix van renaissance-ornamenten, barokdrama, 20e-eeuwse punk en talloze andere invloeden.

Onnatuurlijke groei

In eerste instantie werd Michele’s vernieuwde Gucci met enige argwaan ontvangen, maar al snel omarmden zowel critici als consumenten zijn visie enthousiast. Zijn excentrieke creativiteit ging hand in hand met een sterke werkethiek. “Het grote geheim van Alessandro is dat hij geweldig gezelschap is – er is altijd tijd voor een grap, maar hij blijft ook serieus”, vertelde Michela Tafuri, die al bijna twintig jaar met hem samenwerkt. Filmmaker en vriendin Ginevra Elkann, tevens Michele’s buurvrouw in Rome, voegde toe: “Hij oogt uitbundig, en dat is hij ook. Maar wat je niet zou verwachten, is hoe gestructureerd en precies hij eigenlijk is. Hij is allesbehalve chaotisch.”

Michele’s organisatie en harde werk wierpen hun vruchten af voor Kering, het moederbedrijf van Gucci. Onder zijn leiding groeide de omzet van het modehuis van net geen vier miljard euro naar zo’n tien miljard, tegen de tijd dat hij eind 2022 vertrok. “Ik heb het bedrijf verlaten omdat er iets niet meer werkte”, vertelde Michele. De groei had een schaal bereikt die niet langer menselijk was. “Het is onmogelijk – het is niet natuurlijk”, zei hij. “De beste groei gaat langzaam. Je moet zorgvuldig omgaan met hoe je groeit. Het is als een lichaam; het heeft tijd nodig.”

Het tempo werd voor Michele onhoudbaar, zowel persoonlijk als creatief. “Ik liep het risico een gevangene van die plek te worden – altijd met dezelfde mensen in het vliegtuig, in het hotel. Ik zat een beetje in een bubbel”, zei hij. Valentino, daarentegen, draaide een omzet die slechts een tiende was van die van Gucci – een boetiekmerk als je ze vergelijkt.

Antiquity and modernity: Museo Nazionale Etrusco di Villa Giulia in Rome. — ©Annie Leibovitz
2/3

Vastgoedportfolio

Door een jaar lang non-concurrentiebeding tot stilstand gebracht, wijdde Michele zich aan andere passies. Hij restaureerde een appartement in een gerenommeerd Romeins palazzo, dat wordt gekenmerkt door een middeleeuwse toren. Het interieur is nu gevuld met objecten uit zijn collecties, waaronder renaissanceschilderijen en Delftsblauwe tegels. Daarnaast begon hij met de restauratie van een kasteel op zijn landgoed in Lazio, ten noorden van Rome, waar hij stukken land heeft opgekocht.

Zijn vastgoedportfolio is nog niet te vergelijken met die van Valentino, die pendelde tussen zijn Romeinse villa, een kasteel buiten Parijs, pied-à-terres in New York, Londen, Capri en Gstaad, en zijn jacht. Maar Michele heeft inmiddels wel een appartement bemachtigd in een 15e-eeuws Venetiaans palazzo. Op zijn telefoon laat hij me een foto zien: het wordt aan twee kanten omgeven door kanalen. “Ik hou van mooie plekken”, zegt hij bijna verontschuldigend. “Ik geef niets om auto’s of andere luxe – het enige waar ik echt om geef, zijn historische plekken. Plaatsen waar mensen hebben geleefd en gestorven, daar hou ik van.”

Toen Pierpaolo Piccioli, na 25 jaar bij Valentino, in 2024 vertrok als creative director, was Michele de meest voor de hand liggende keuze”, vertelde CEO Jacopo Venturini. “Ik wist dat hij graag met archieven werkte, en bij Valentino hebben we een bijzonder rijk archief. Valentino is geen leeg canvas. Het is geen merk waar je zomaar kunt doen wat je wil, want we hebben een geschiedenis.”

Net als de paus

Valentino Garavani en het modehuis dat hij samen met zijn zakenpartner en voormalige geliefde Giancarlo Giammetti oprichtte, zijn onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van Rome. In 1960 zette Valentino zijn haute couturehuis op, met als doel een gelijkwaardig niveau te bereiken als de Parijse modehuizen. Hij kleedde prinsessen, presidentsvrouwen en iedereen die hun allure wilde evenaren. Als tiener in Rome werd Michele echter meer beïnvloed door muziek en de bijbehorende innovaties van ontwerpers als Vivienne Westwood dan door de haute couture die Valentino creëerde.

Toch was Valentino een grootheid in het stadsbeeld. “Hij was alomtegenwoordig, net als de paus”, vertelde Michele me. “Soms reed de paus voorbij in een auto, en soms Valentino. In Rome heb je een vanzelfsprekende connectie met macht – je staat in direct contact met het Romeinse Rijk en een eeuwenlange menselijke geschiedenis. Ik plaats Valentino graag naast de paus, omdat Rome zowel over God gaat als over decadentie, schoonheid, rijkdom en liefdesaffaires.”

Alessandro Michele heeft Valentino, nu 92, slechts vluchtig ontmoet, al stuurde de modelegende hem een berichtje toen hij werd benoemd. “Ik heb nooit echt met meneer Valentino gesproken, maar het voelde alsof ik met hem in gesprek was toen ik in zijn huis verbleef – je kunt veel leren uit de relikwieën, de sporen van zijn leven”, zei Michele. “Ze kunnen je ook een heel ander verhaal vertellen. Dingen die hij misschien nooit in je bijzijn zou zeggen – over zijn kwetsbare ziel en zijn visie op vrijheid.”

Vernieuwend

Hoewel Valentino’s klanten vaak tot het establishment behoorden, was hijzelf allesbehalve conventioneel of conservatief, merkte Michele op. “We zien hem als een zeer klassieke man, maar dat is een misvatting”, zei hij. Net als Yves Saint Laurent werd Valentino pas beschouwd als de belichaming van elegantie door zijn vernieuwingsdrang. “Met alle veranderingen die ze in de cultuur teweegbrachten, wérden ze de cultuur”, aldus Michele. “Daarom beschouwen we hen nu als klassiek. Als je een vrouw ziet met een fuchsiakleurige blouse en een zwarte fluwelen rok, zeg je: ‘Ze is chic, zo klassiek, zo Saint Laurent.’ Of als je een vrouw ziet in een elegante jurk met ruches, zeggen we: ‘Ze is zo Valentino.’ Maar we vergeten hoe revolutionair ze waren. Valentino leefde in de jaren zeventig openlijk als homoseksuele man – iets wat destijds in de modewereld ongebruikelijk was. En hij deed het zonder spijt.”

Tijdsgeest

In Parijs werd Michele’s collectie, en de sfeervolle setting waarin deze werd gepresenteerd, met enthousiasme onthaald door critici en fans. Zij prezen de manier waarop hij zijn kenmerkende maximalistische esthetiek wist te verweven met Valentino’s erfgoed van verfijnd vakmanschap. Michele was grotendeels tevreden met de lovende reacties, maar toen ik hem twee dagen na de show opnieuw sprak, had hij ook enkele minder positieve opmerkingen op social media gelezen.

Sommige critici bekritiseerden zijn werk fel en beweerden met venijn dat hij slechts een herhaling van zijn tijd bij Gucci liet zien. “Het zegt veel over onze tijd”, merkte hij op. “Mensen reageren extreem fel op anderen die simpelweg de vrijheid nemen om te doen wat ze willen.” Eén opmerking viel hem in het bijzonder op: een criticus hekelde zijn speelse accessoires. Michele vermoedde dat de kritiek voortkwam uit een gevoel van onmacht. “Hoe vrijer je bent, hoe meer het mensen frustreert,” ging hij verder. “Ik denk dat veel mensen het gevoel hebben dat ze zelf niet vrij zijn. En als ze dan iemand zien die wél zijn eigen weg kiest, vragen ze zich af: ‘Waarom mag jij doen wat je wil, en ik niet?’ Dat vind ik fascinerend.”

Het leven van vormen

Tijdens zijn sabbatical voltooide Michele samen met filosoof Emanuele Coccia het boek La Vita delle Forme. Zijn creatieve werk heeft hij altijd door een kritische, theoretische lens bekeken, mede beïnvloed door de intellectuele inzichten van zijn partner, Attili, een professor in stedenbouw. Tijdens zijn vrije periode glipte Michele af en toe stiekem Attili’s colleges binnen aan de universiteit van Rome. “In mijn volgende leven wil ik de rest van mijn dagen studeren”, vertelde hij me eens. Attili spoorde hem aan om na zijn vertrek bij Gucci de tijd te nemen om opnieuw zijn richting te bepalen. “Hij was degene die tegen me zei: ‘We kunnen ons leven veranderen. Jij kunt je leven veranderen. Met mij komt het wel goed.’”

In het boek, waarvan de Engelstalige editie binnenkort verschijnt, beschrijft Michele de ideeën die de afgelopen jaren de basis vormden voor zijn werk op de catwalk. Een van die ideeën was zijn destijds vernieuwende omarming van non-binaire genderidentiteiten en hun expressie – een benadering die inmiddels bijna vanzelfsprekend is geworden. Over zijn collecties schrijft hij: ‘Ik streefde naar een ideaal van schoonheid en ambiguïteit dat vergeten identiteiten in lichamen nieuw leven inblaast. Vanaf het begin heb ik alles wat ik tegenkwam gehybridiseerd, als een manier om diversiteit binnen elke vorm te omarmen.’

Michele vertelde me dat zijn werk bij Valentino onvermijdelijk een voortzetting zou zijn van de verkenningen die hij bij Gucci begon. Zijn intellectuele en esthetische benadering blijft hetzelfde, ook al werkt hij nu binnen een andere mode-erfenis. “Ik denk dat het een beetje zal veranderen – half om half”, zei hij. “De ziel blijft, maar ik wil het merk levendiger maken. Maar ik hou van de laag stof die eromheen hangt. Die stof is kostbaar.”

François Quesnel

Toen Michele zijn eerste haute couture-collectie voor Valentino begon te plannen, moest hij steeds denken aan een schilderij dat hij een paar jaar geleden kocht en dat nu achter de eettafel in zijn huis in Rome hangt. Het werk, geschilderd door François Quesnel – een Parijse kunstenaar uit de late 16e eeuw wiens werk Michele verzamelt – beeldt een vrouw af in een donkere jurk met een smalle taille en een diep uitgesneden lijfje. Haar gezicht en decolleté worden omlijst door een delicate witte opstaande kraag, terwijl een parelchoker haar hals siert.

“Ze was een rijke vrouw”, legde Michele uit tijdens een lunch van gefrituurde artisjokken en tarbot in Ristorante Nino, een klassieke eetgelegenheid vlak bij het kantoor van Valentino. “Mensen denken dat een zwarte jurk alleen met rouw te maken heeft, maar het stond juist voor rijkdom, omdat het de meest kostbare kleur was. Dit is een soort nepzwart, donker aubergine.” Wat Michele aansprak, was niet alleen de kleur, maar ook de diepere symboliek van het schilderij.

Aan de muur achter haar hangt een portret van zichzelf als jongere vrouw, en naast haar staat haar dochter, als teken van haar moederlijke rol. Om haar middel draagt ze een gouden ketting met een medaillon waarin het portret van haar overleden echtgenoot zit. “Ze erfde dit grote koninkrijk van hem”, zei Michele. “Het is een fascinerende manier om te zeggen: ‘Ik ben een machtige vrouw.'” Hij stuurde een afbeelding van het schilderij naar het hoofd van de couturestudio. “Ik zei: ‘Laten we hier beginnen. Misschien wijken we er later ver vanaf, maar dit is ons startpunt.'”

Answered prayers: model in groen gekleed bij water met waterlelies — ©Annie Leibovitz
3/3

Coutureshow

Michele creëerde bij Gucci al prachtige, unieke jurken, zoals de roze zijden chiffonjurk tot op de vloer, met een diep uitgesneden halslijn vol ruches en applicaties van sterren en manen die Florence Welch droeg naar de Grammy’s in 2016. Over die jurk vertelde ze me: “Ik voelde me zo comfortabel—en zo mezelf. Alessandro zag wat er mooi en leuk was aan hoe ik me wilde kleden.”

Nog voordat zijn eerste couturecollectie voor Valentino werd gepresenteerd, liet Michele zijn interpretatie van Valentino’s virtuositeit zien door Apple Martin, de dochter van Gwyneth Paltrow en Chris Martin, te kleden voor Le Bal des Débutantes in Parijs in november. Hij ontwierp voor haar een strapless, hemelsblauwe jurk met zes lagen zijden plissé chiffon. (Paltrow en Chris Martin droegen zelf ook Valentino.) De coutureshow van afgelopen coutureweek is echter Michele’s eerste kans om een volledige collectie van eenmalige, handgemaakte jurken te presenteren – niet voor podiumkunstenaars of hun kinderen, maar voor de garderobes van vrouwen van stand, de moderne tegenhangers van de vrouw op het portret boven zijn tafel.

Volledige vrijheid

Het vergde een mentale omschakeling om niet na te denken over hoe een ontwerp te reproduceren. Dit zou hij reflexmatig doen bij prêt-à-porter, legde Michele uit. De technische bekwaamheid van de Valentino-kleermakers daagt zijn verbeelding uit op een bijna metafysische manier. Haute couture, zei hij, “is een jurk die geen verband houdt met het echte leven.” Hij vervolgde: “Je kunt in de jurk stoppen wat je maar wil, zonder beperkingen. Dat is misschien moeilijk, want ik houd van grenzen. Ik vecht altijd met grenzen. Ik probeer altijd als water te zijn, door de kleinste openingen te stromen en de grenzen op te breken. Maar hier is er niemand die me tegenhoudt.”

Hij ging verder: “Vrijheid is zoiets kwetsbaars, weet je. Het betekent volledig naakt. Het betekent helemaal jezelf zijn.” Er was nog een wezenlijk verschil in het proces: bij prêt-à-porter collecties wordt Michele een volledig gekleed model gepresenteerd, zoals tijdens passessies in Parijs. Maar bij couture, legde hij uit, staat het model vrijwel naakt voor hem. Dit terwijl de naaisters de jurk om haar heen opbouwen.

Vluchtige aard van mode

“Couture is de oorsprong van alles – een archeologische rite die we in leven houden”, vertelde hij me. “Wanneer ik de kleermakers om de vrouw en de jurk zie staan, samen met mij die rite in stand houdend, voel ik dat er een geest is, een buitengewoon sterke en krachtige geest, die bewaard moet blijven. Het is iets religieus.” De naaisters, zei hij, “weten hoe ze ermee moeten omgaan, als nonnen, als de vestali” – de priesteressen van het oude Rome die de heilige vlam bewaarden in de tempel van de godin Vesta, waarvan de ruïnes nog steeds te vinden zijn in het Forum, op korte loopafstand van het Valentino-palazzo.

De vergelijking deed Michele opnieuw beseffen hoe vergankelijk het leven is, hoe kortstondig een individueel bestaan tegen de achtergrond van duizenden jaren geschiedenis. Op een meer prozaïsche manier herinnerde het hem aan de vluchtige aard van mode. Over de cultuur die nu zijn erfgoed is zei hij: “Ze willen de vlam voor altijd laten branden, en ik zal proberen haar te bewaken. Maar ik zal er slechts één van velen zijn. De vlam is wat je in leven moet houden.”

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd door Vogue US.

ALESSANDRO MICHELE VALENTINO