Waar ligt de grens tussen kunst en inbreuk op intellectuele eigendom? Met de opmars van digitale kunst lijkt deze steeds meer te vervagen. Tot nu: Hermès wint een rechtszaak tegen de kunstenaar achter de MetaBirkins NFT’s. Het vonnis heeft belangrijke gevolgen voor de artistieke vrijheid van digitale kunstenaars.

Hermès klaagt Mason Rothschild aan

Het Franse modehuis trok begin vorig jaar naar de rechter nadat kunstenaar en ondernemer Mason Rothschild NFT-project MetaBirkins op de markt bracht. Rothschild creëerde afbeeldingen van de beroemde Birkin, bedekte deze digitaal met bont en verkocht ze als voor tienduizenden euro’s. De verkoop van de NFT’s leverde hem meer dan 1 miljoen dollar op.

Het ‘kunstproject’ is een inbreuk op de intellectuele eigendom en de merkrechten, vond Hermès. Het modehuis klaagde de Rotschild aan en beweerde dat de kunstenaar ‘snel rijk wilde worden door zich het merk Hermès toe te eigenen’. Mason Rothschild was het hier niet mee eens. Na de aanklacht verdedigde hij zijn werk in een open brief: ‘Ik maak of verkoop geen nep-Birkin-tassen. Ik maak kunstwerken die denkbeeldige, met bont bedekte Birkin-tassen afbeelden. Het feit dat ik de kunst verkoop met behulp van NFT’s, verandert niets aan het feit dat het kunst is.’

Rechtszaak

In de rechtszaak die deze week plaatsvond, beargumenteerde de kunstenaar dan ook dat zijn kunstwerken beschermd worden door het eerste amendement van de Amerikaanse grondwet, dat de vrijheid van meningsuiting waarborgt. Ook haalden zijn advocaten een wet aan die toelaat dat kunstenaars een handelsmerk mogen gebruiken, zolang de consument niet wordt misleid. Een beroemd voorbeeld is het gebruik van Campbell’s soepblikken in de kunstwerken van Andy Warhol.

Dit argument lijkt alleen niet op te gaan als het gaat om het digitale kunstproject van Rotschild. Woensdag oordeelde een negenkoppige jury dat de verkoop van de NFT’s de rechten van Hermès schendt. Met zijn MetaBirkins kan verwarring ontstaan of het project gelinkt is aan het modehuis. Die verwarring zou alleen maar groter worden wanneer Hermès zelf aan de slag gaat met digitale kunstwerken. Hermès ontvangt daarom een schadevergoeding van 133.000 dollar (124 duizend euro).

Artistieke vrijheid in digitale kunst

De nederlaag van Rothschild is een grote klap voor de NFT-markt. De jury stelde namelijk ook vast dat de MetaBirkins eerder consumentenproducten zijn dan kunst. Hierdoor vallen de NFT’s niet onder de bescherming van het eerste amendement, maar krijgen die juist eerder te maken met strikte wetten die merken beschermen tegen copycats. Met deze uitspraak waarschuwt de rechtbank dus indirect ook andere digitale makers die hun NFT’s als kunstwerk verkopen en daarmee denken geen wetten te overtreden.

In een verklaring na het vonnis zei Hermès dat het gedwongen was op te treden om de consument en de integriteit van het modehuis te beschermen. ‘Hermès is een huis van creatie, vakmanschap en authenticiteit dat sinds de oprichting kunstenaars en vrijheid van meningsuiting heeft ondersteund’, aldus het bedrijf.

Volgens Rotschild is het ‘gevecht nog niet voorbij’. Op Instagram deelt de kunstenaar dat de metaverse nog niet door iedereen wordt begrepen: ‘Ik ben er trots op dat ik er vroeg bij ben, inclusief web3, en soms gaat dat gepaard met groeipijnen zoals deze. Het is vroeg. De meeste mensen begrijpen niet wat dit is, maar dat betekent niet dat ze het nooit zullen begrijpen. Het is mijn plicht en de plicht van andere makers in deze ruimte om het ze te laten zien.’