ik-leef-mijn-droom-mohamed-benchellal-is-de-winnaar-van-het-mode-stipendium-2023-276897
©Benchellal

Hij kleedde beroemdheden en royals, van Alicia Keys tot koningin Máxima, won grote internationale modeprijzen als de Vogue Arabia Fashion Prize en stond dit jaar in de BoF 500 van Business of Fashion. Nu behaalt couturier Mohamed Benchellal ook groot succes in eigen land met het winnen van het Cultuurfonds Mode Stipendium 2023, de meest prestigieuze modeprijs in Nederland.

Mohamed Benchellal wint Mode Stipendium 2023

Op woensdag 29 november werd de Nederlandse modeprijs voor de twaalfde keer uitgereikt door het Cultuurfonds en de Dutch Fashion Foundation in het Rijksmuseum in Amsterdam. Ontwerpers die in aanmerking komen, voeren al geruime tijd op eigen kracht een onderscheidend, in Nederland geworteld modelabel. Tot de eerdere winnaars behoren grote namen als Jan Taminiau, Iris van Herpen en Claes Iversen. Vorig jaar sleepte creatief duo MAISON the FAUX de prijs in de wacht. In 2023 gaat het Mode Stipendium naar couturier Mohamed Benchellal.

Elke week onze beste artikelen in je inbox? Schrijf je hier in voor de Vogue-nieuwsbrief.

Vogue spreekt de Nederlands-Marokkaanse ontwerper over zijn buitengewone prestaties in binnen- en buitenland, zijn leven als couturier (“ik leef de droom”) en wat we nog meer van hem kunnen verwachten.

Van internationaal naar nationaal

Gefeliciteerd met je winst! Je won in 2020 al de Vogue Arabia Fashion Prize, de Fashion Trust Arabia’s prijs voor avondkleding in 2021 en bij de Emigala Fashion Awards in 2022 was je ontwerper van het jaar. Hoe voelt het om nu in eigen land erkend te worden?

In Nederland is er niet zoveel voor de Nederlandse ontwerper, dus als je deze eer krijgt, weegt het wel zwaar. Tot nu toe heb ik eigenlijk best veel succes in het buitenland geboekt. Veel van die prijzen won ik in de Arabische wereld, wat natuurlijk te maken heeft met mijn Marokkaanse achtergrond.

Het is voor mij dus een beetje the other way around gegaan: eerst internationaal, nu nationaal. Maar dat maakt deze prijs niet minder belangrijk. Integendeel zelfs: voor mij is het winnen van het Mode Stipendium 2023 ontzettend belangrijk, omdat ik nu voor het eerst geëerd en gevierd word in het land waar ik ben geboren, waar ik vandaan kom. Dat is heel speciaal. Ik zeg altijd: het universum geeft je niet wat je wil, maar wel wat je nodig hebt. Alles heeft een reden en alles heeft ook zijn tijd. Voor mij is dit nu het juiste moment.”

De mode-industrie is een competitieve wereld. Hoe weet jij je te onderscheiden met jouw werk?

“Ik hoef niet de hele wereld te kleden. Ik ben heel blessed dat ik een aantal iconische vrouwen heb mogen kleden, maar ook vrouwen waar niemand van gehoord heeft. Dat zij mij het vertrouwen geven, is natuurlijk best wel bijzonder. Het blijft iets waar ik nooit aan kan wennen. En ja, ik kleed geen mensen die daarin naar kantoor gaan, om zomaar te zeggen. Het is een soort droomwereld. Als dat erkend en gezien wordt, is dat natuurlijk heel mooi. 

Geld is voor mij niet het doel. Geld is een middel. Als ik voor het geld zou gaan, zou ik heel anders te werk gaan. Ontwerpen is echt een expressie van hoe ik mij voel, ik vind mode de beste vorm om me te kunnen uiten. Toen ik net begon, moest ik echt op een houtje bijten. Dat hoeft gelukkig niet meer, dus je ontwerpt met een compleet andere insteek. Ik hoef niet elk jaar meer te verkopen. Ik wil gewoon elk jaar mooiere ontwerpen maken. Het is een kleine operatie, heel niche, maar het heeft een groot bereik.”

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

Mohamed Benchellal, winnaar van het Mode Stipendium 2023, in Vogue maart 2023
©PHILIPPE VOGELENZANG, VOGUE NEDERLAND, MAART 2022
De couturier, hier samen afgebeeld met model en muze Valentine Bouquet, was een van Vogue's 'Dutch Heroes'.

“Ik ben er nooit zo van om mijn ontwerpen uit te leggen, maar ik hoor veel om mij heen dat mijn werk heel herkenbaar is. Ik denk dat het erg puur is, gestript van allerlei tierelantijntjes, heel sculpturaal, boetserend om het lichaam. Blijkbaar heeft dat wel een eigen handschrift. Ik denk dat de grote modehuizen en ontwerpers van een eeuw geleden de grondlegging hebben gedaan. Het is net als bij klassieke muziek, met beroemde componisten die de basis hebben gelegd. Wij zijn hedendaagse muzikanten die het opnieuw tot leven brengen.”

Altijd een verrassing

Je hebt jouw liefde voor mode vanuit huis meegekregen. Hoe heeft dat je werk beïnvloed?

“Mijn ouders en mijn voorouders komen uit Marokko en zijn naar Nederland geëmigreerd in de jaren zestig. Mijn beide opa’s zaten in de textiel, wat geen fraaie job was. Het was gewoon keihard werken en had helemaal niets met mode te maken, maar ik denk dat het onbewust toch een rol heeft gespeeld.

Op jonge leeftijd ben ik al veel met kleding in aanraking geweest, ik hoorde de machines en zag al die snippers op de grond liggen. Dat heeft veel invloed op mij gehad. Ik leerde naaien op de naaimachine van mijn moeder. Ik wilde zelf alles uit elkaar halen: ik heb mijn eigen kleding vaak verknipt en opnieuw gemaakt. Hoe kun je een naad perfect afwerken? Hoe krijg je die mouw precies goed? Ik heb dat allemaal zelf gaandeweg geleerd. Tien keer een mouw inzetten totdat het lukt, en er daarna achterkomen waar dat aan ligt. Ik merkte dat het mij goed afging.”

Zou je in het kort jouw ontwerpproces kunnen omschrijven? 

“Normaal gesproken denk je aan een bepaald ontwerp. Dan maak je een schets en ga je de stof zoeken. Bij mij is het andersom: ik schets niet, dus het is voor mij altijd een verrassing wat er uit mijn ontwerpen komt. Ik mouleer echt op de pop en weet nooit waar ik naartoe ga. Voor mij begint het altijd vanuit het materiaal, omdat ik enkel met deadstockmateriaal werk vanaf dag één. Wat ik daar mooi aan vind, is dat de hoeveelheid stof het ontwerp bepaalt. Hoeveel is er beschikbaar en wat kan ik daarmee doen? Dat is een heel andere manier van werken. 

De industrie gooit heel veel stoffen weg. Op het moment dat ze niet verkocht worden aan een andere partij, worden ze gewoon verbrand. Ik red ze van de afgrond. Dat is niet iets waar ik bewust voor heb gekozen, maar het was voor mij de manier waarop ik kon ontwerpen. Want laten we eerlijk zijn: it takes a village en het kost bakken met geld om überhaupt iets van de grond te krijgen. Ik besloot daarom minimalistisch te werk te gaan met materialen die ik wél kon aanschaffen, en uiteindelijk heb ik dat gewoon aangehouden.”

Living the dream

Jouw ontwerpen zijn bijna sculpturen. In hoeverre beschouw jij mode als kunst? Hoe zorg je ervoor dat het draagbaar blijft?

“Mode is voor mij zeker een kunstvorm. Ik heb zelfs al verschillende ontwerpen in musea hangen. Mijn jurken halen misschien het alledaagse van kleding af, aangezien je ze nu eenmaal niet naar kantoor draagt. Het is kunst, maar je kunt het wel aantrekken. Zo ingewikkeld is het ook niet: het heeft twee mouwen, je kunt erin lopen, je kunt erin zitten. Ik hoor vaak dat mijn ontwerpen licht en comfortabel voelen. Toch is het uitgangspunt altijd de esthetiek – hoe het eruitziet, niet de functionaliteit. Ik heb daar niet heel bewust voor gekozen, het zit gewoon in mij. De elegantie staat voorop, met drie elementen die altijd in mijn ontwerpen terugkomen: het volume, de proporties – dus waar ik volume aanbreng – en een sculptural cut.”

Beroemdheden als Billy Porter en Alicia Keys, en royals als koningin Máxima en koningin Rania van Jordanië hebben jouw ontwerpen gedragen. Wie staat er nu bovenaan je lijst van mensen die je zou willen kleden?

“Ik vind het een eer om wie dan ook te kleden. Het is voor diegene een speciaal moment en voor mij een uitdaging om die persoon helemaal te laten shinen. Natuurlijk staan de grootste namen in de spotlights en wordt daar het meest over geschreven. Maar er zijn natuurlijk ook genoeg mensen die ik kleed waar niemand over gehoord heeft, wat voor mij net zo bijzonder is. Het zijn eigenlijk allemaal kleine vriendschappen die je begint elke keer.”

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

Koningin Máxima droeg Benchellal op Prinsjesdag 2022
©ANP
Koningin Máxima droeg Benchellal op Prinsjesdag 2022.

“Ik krijg vaak de vraag wat mijn droom nu eigenlijk is. En dan denk ik: dit is het. Ik leef al mijn droom. Ik kan elke dag opstaan en echt doen wat ik wil, ik heb geen mes op mijn keel en hoef niet zoveel stuks te maken. Het is een organisch proces en daar komt ook elke keer weer organisch een nieuwe aanvraag bij. Dus ik laat het vooral aan het universum over.

Eigen inspiratiebron

Waar haal jij inspiratie uit en hoe vertaal je dat naar je ontwerpen?

“Door alle jaren heen kan ik wel zeggen dat ik zelf de inspiratie ben. Mijn ogen. Alles wat ik zie, alles wat ik meemaak, alles wat ik ontdek, wat er voorbijkomt. Alsof ik een soort spons ben en het juiste element eruit kan halen. Dat gaat op een gegeven moment in een soort Moulinex-blender en daar komt wat uit. Dus ik denk dat de inspiratie vooral bij mezelf ligt, wat ik zie en wat ik opneem. Dat is iets wat heel organisch gaat en waar ik niet veel over na hoef te denken.”

Wie is je grootste creatieve held?

“Ik heb ontzettend veel respect voor iedereen die mode beoefent. Vooral als ik zie hoe iedereen in Nederland op het moment bezig is om de Nederlandse mode naar een hoger niveau te tillen. Daar heb ik enorm veel respect voor. Dat is een pittige klus om te klaren. Ik zat zelf in een klas met dertig studenten waarvan er slechts vijf de eindstreep haalden. Er komt zoveel kijken bij ontwerpen.”

Toekomstvisie

Wat is het grootste moment uit je carrière tot nu toe?

“Ik denk dat het winnen van het Mode Stipendium 2023 wel echt een moment is waar ik naartoe heb gewerkt. Of tenminste een moment dat eindelijk hier is. Ik had het niet verwacht, het stond ineens voor mijn neus. Echt een hoogtepunt.”

Deze prijs markeert een nieuw hoogtepunt in je carrière. Hoe kijk je naar de toekomst?

“Het punt is: ik durf zeker te dromen, maar ik heb nu al iets bereikt wat mij heel blij maakt. Soms is het ook goed om gewoon genoegen te nemen met wat er is, want je kunt daarna nog alle kanten op. Ik leef nu al mijn droom. Ik wil niet zeggen dat ik helemaal klaar ben – ik wil mij gewoon nog meer focussen op mijn werk. Al mijn aandacht gaat naar het perfectioneren van mijn ontwerpen. Ik kan wel tien uur besteden aan de perfecte plek vinden voor een knoopje. Het is ook nooit af. Ik zou het nog wel honderd keer kunnen bewerken – en dat vind ik alleen maar mooi. Het winnen van deze prijs is in ieder geval een heel bijzonder moment. We zullen zien wat er nog meer gaat gebeuren.”

Mohamed Benchellal in Vogue juni 2023
©Jasper Abels, Vogue Nederland, juni 2023
Benchellal creëerde een van de looks voor 'Queen Charlotte'-ster India Amarteifio in het juni 2023-nummer van Vogue Nederland.