Vrouwelijke ontwerpers die de manier van kleden veranderden

Wie zijn de vrouwelijke ontwerpers die vandaag de dag de mode leiden? Zij hebben de industrie opnieuw vormgegeven – niet door zich aan te passen aan door mannen geleide bedrijfsregels, maar door deze gestaag te negeren, door te vertrouwen op hun eigen instincten, door te leven zoals zij dat willen, en door de creatieve ruimte open te stellen voor een hele nieuwe generatie.

Invloedrijke vrouwelijke ontwerpers

Hieronder vind je de ontwerpers die onze manier van kleden hebben veranderd, van Rei Kawakubo en Miuccia Prada tot Stella McCartney en Phoebe Philo. Note: deze lijst is niet allesomvattend; er staan bijvoorbeeld geen Coco Chanel of andere grote namen in. We focussen ons namelijk op de vrouwen die de mode vanaf 1980 hebben vormgegeven.

Elke week onze beste artikelen in je inbox? Schrijf je hier in voor de Vogue-nieuwsbrief.

Miuccia Prada

De evolutie van de vrouwenmode in de 20e eeuw is grotendeels een verhaal van bevrijding. Eerst van korsetten, dan van rokken en tenslotte van wankelende naaldhakken. De enige mantel die we met moeite van ons af kunnen schudden, is die van schoonheid. Miuccia Prada veranderde dat. Haar lente/zomer 1996-collectie was een viering van alles wat de mode ooit als lelijk beschouwde, van ‘vieze’ prints en kleuren tot chunky loafers en strapschoenen met vierkante tenen. Zoals Miuccia Prada zelf toegaf: “Lelijk is aantrekkelijk, lelijk is opwindend. Misschien omdat het nieuwer is. Het onderzoek naar lelijkheid is voor mij interessanter dan het burgerlijke idee van schoonheid.”

Prada’s ‘lelijke’ collectie, zoals die bekend kwam te staan, veranderde de look van de late jaren 90. Overal waar kunstbeurzen, signeersessies met champagne of indiefilms werden georganiseerd, was er ook een leger van in Prada geklede vrouwen met dikke brillen, groovy prints en de zwaarste schoenen. Sindsdien heeft Prada nog honderden andere manieren gevonden om wat traditioneel als outré wordt beschouwd, aantrekkelijk te maken. Ze heeft midirokken gecombineerd met sleehakken, en babydoll-tops met wijde shorts. Ze heeft een vurig pleidooi gehouden voor sokken met sandalen, wollen panty’s en nylon puffers die het lichaam verbergen, terwijl ze tegelijkertijd sexy jurken, minirokken en spitse bustes ontwierp.

Donatella Versace

Er is één vrouwelijke ontwerper voor wie er geen andere omschrijving bestaat dan iconisch. Donatella Versace wordt vereerd als een feministisch icoon, als een persoonlijkheid bij wie alleen de voornaam nodig is om haar in al haar blonde glorie voor de geest te halen. Voor Gen Z-fans, voor wie de jaren 90 een goudkleurig fantasieland zijn, lijkt Donatella als icoon altijd al te hebben bestaan, lang voordat zij werden geboren. In feite heeft ze ‘haar Versace’ uit een tragedie geschapen, namelijk in de jaren na de moord op haar broer Gianni in 1997.

Dat schokkende verhaal is zo vaak verteld en gefictionaliseerd dat het zelf een onwerkelijk deel van de popcultuur is geworden. Gianni Versace was de koning van design, kleur, print en sexiness. Zijn legende overschaduwde hoezeer zijn jongere zus Donatella een rol speelde in het smeden van de fundamenten van het modehuis. Geen passieve muze; zij was degene die de relaties aanging met rocksterren en rappers, die mensen binnenhaalde die op het punt stonden groot te worden. Zij zorgde voor een record aan beroemdheden van Versace’s front row. Ook was zij degene die vriendschappen sloot met alle supermodellen: Linda, Christy, Naomi, Cindy, Shalom, Amber. Kortom: iedereen.

Maria Grazia Chiuri van Dior

Toen Maria Grazia Chiuri in juli 2016 werd benoemd tot creative director van Christian Dior, als eerste vrouw aan het hoofd van het legendarische huis, was haar plaats in de modegeschiedenis veiliggesteld. Maar haar invloed was al geïnfiltreerd in modieuze garderobes over de hele wereld. Ze maakte deel uit van het ontwerpteam bij Fendi toen de ‘baguette’ – de it-tas der it-tassen – werd geboren. En samen met Pierpaolo Piccioli voor Valentino wist ze de meest weelderige bescheidenheid naar de rode loper te brengen.

Haar debuut voor Dior bestond uit T-shirts met de krachtige boodschap ‘we all should be feminists‘. Een letterlijke verwijzing naar de teksten van Chimamanda Ngozi Adichie en een knipoog naar een andere vrouwelijke pionier op het gebied van design, Katharine Hamnett. Ze mengde deze shirts met looks die deden denken aan ballerina’s. Zo ontstond er een nieuwe Dior-vrouw: robuust en toch delicaat, die zowel houdt van de wereldpolitiek als van de mystieke tarot. Het is een karakter belichaamd in Chiuri’s meest kenmerkende schoenontwerp voor het merk: een puntige slingback, plat of met kitten heel, vastgemaakt met een lint.

Rei Kawakubo van Comme des Garçons

“Ik werk met drie tinten zwart”, zei Comme des Garçons-oprichter Rei Kawakubo ooit. Toch zijn de legioenen vrouwen die door haar kleding zijn geboeid en geïnspireerd het daar niet mee eens. Ze gebruikt namelijk veel meer varianten van zwart dan slechts drie. De revolutionaire Kawakubo, die een halve eeuw geleden op het toneel verscheen, was vastbesloten om de conventionele opvattingen over aantrekkelijkheid omver te werpen. Het argument? Dat “iets niet mooi hoeft te zijn om mooi te zijn… Comme des Garçons is een geschenk aan jezelf, niet iets om het andere geslacht aan te trekken of te bekoren”.

De pers noemde haar klanten – gehuld in volumineuze, gedeconstrueerde ontwerpen – “de kraaien”. Maar dat geeft niet, want deze vogels wisten dat er echte bevrijding schuilging in deze ongewone mode. Kawakubo gebruikte polyester, liet de naden rafelen en voegde knobbels en gaten toe. Ze vervaagde de grenzen tussen mannelijke en vrouwelijke stijlfiguren in een enkel kledingstuk. Uiteindelijk voegde ze felle kleuren en zelfs prints toe, maar de kleren behielden altijd hun vreemde verleidelijke soberheid.

Comme des Garcons — ©Indigital.tv / Condé Nast Archive
4/10

Ashley en Mary-Kate Olsen van The Row

In 2007 lanceerden Ashley en Mary-Kate Olsen The Row op de rug van een T-shirt. Niet zomaar een T-shirt, maar het perfecte exemplaar van adembenemend zacht katoen met de juiste drapering en een binnenconstructie die was afgewerkt met dure Franse naden. Oké, hier is de vraag die onmiddellijk in me opkomt: wie gebruikt er in hemelsnaam Franse naden, een techniek die voor het laatst werd gezien toen modellen shows liepen met genummerde kaarten in hun handen, voor een (nu niet meer zo) bescheiden overhemd? De Olsens, that’s who.

Het maakt niet uit dat alleen jij en zij wisten dat het zo gemaakt was. In feite was dat het hele punt, en dat is meteen de altijd verblindende aantrekkingskracht van wat deze zussen doen. Alledaagse kleding, zoals coltruien, pantalons en mantels met ceintuur, op een manier maken die even luxueus als ingetogen is. Lang voordat we het hadden over behouden en niet weggooien, maakten de Olsens ontwerpen die een leven lang meegaan.

Sarah Burton van Alexander McQueen

Sarah Burton trad op de voorgrond in de meest trieste omstandigheden. Zo leidde de dood van Lee McQueen in februari 2010 ertoe dat ze werd benoemd als zijn opvolger bij het modehuis dat hij in 1992 had opgericht. Burton was in 1996 bij Alexander McQueen komen werken – eerst als stagiair, daarna als zijn persoonlijke assistent – voordat ze in 2000 opklom tot hoofd van womenswear.

Sindsdien is Burton niet alleen een ijverige bewaarder van de McQueen-vlam geweest, maar ook een versterker ervan. Onder haar toezicht zijn bepaalde elementen van de oorspronkelijke McQueen-stijl omgevormd tot niet minder radicaal, maar duidelijk meer gericht op de vrouw. Burtons opdracht om Kate Middleton voor haar huwelijk in april 2011 te kleden was een belangrijk punt in dit nieuwe hoofdstuk. De sterkste uitdrukking ervan kwam echter tot uiting op de catwalks van Burton. In haar handen is het DNA van McQueen opnieuw samengesteld. Via technische precisie en creatieve speelsheid bracht Sarah een hypervrouwelijk en spiritueel gevoel van Brits erfgoed tot leven.

Alexander McQueen — ©GoRunway.com / Indigital.tv
6/10

Stella McCartney

Toen Stella McCartney in 2001 debuteerde met haar bont- en leervrije collectie, kreeg ze te maken met veel scepsis. Hoe kon een ontwerper een bedrijf opbouwen zonder luxe lederwaren? Haar nu kenmerkende Falabella-tas bewees precies hoe. Fast forward naar het heden, waar ze generaties vrouwen inspireert om na te denken over de milieu-impact van wat ze kopen. McCartney liep ver vooruit op de huidige duurzaamheidsbeweging toen ze suggereerde dat mode niet alleen zou moeten gaan over hoe we eruit zien. Het zou namelijk moeten gaan over hoe onze keuzes zich verhouden tot de planeet en de mensen om ons heen.

De laatste jaren is ze zich steeds meer gaan richten op duurzaamheid vanuit elke hoek. Met haar succesvolle Adidas x Stella McCartney-samenwerkingen heeft ze gerecycled polyester op de sportmarkt gebracht. Op de catwalk gebruikt ze geüpcyclede materialen, experimenteert ze met plantaardig ‘leer’ en ‘zijde’, en maakt ze gebruik van duurzame vezels zoals alpaca (aanzienlijk milieuvriendelijker dan kasjmier). Zelfs de jurk die McCartney ontwierp voor het trouwfeest van Meghan Markle is gemaakt van viscose, een vloeibaar materiaal gemaakt van houtpulp.

Jil Sander

Op het continuüm van de mode bevindt Jil Sander zich tussen Giorgio Armani, die een revolutie in de herenmode teweegbracht door de kleding losser te maken, en Phoebe Philo, wier terugkeer naar het minimalisme in de jaren 10 van ganser harte werd omarmd. Jil Sander had ook een cultstatus; de jaren negentig waren haar hoogtijdagen. Fotograaf Craig McDean toverde weliswaar een grunge attitude tevoorschijn in de campagnebeelden die hij in die tijd voor het merk creëerde. Maar er was absoluut niets grunge-achtigs aan de ontwerpen van Sander, die de strengheid van het kleermakerswerk in evenwicht brachten met een bijna sensuele obsessie voor luxematerialen.

Vivienne Westwood

Sinds haar komst in Londen in de late jaren 60 heeft de rebellerende Vivienne Westwood de waarop vrouwen zich kleden drastisch veranderd. Haar ontwerpen zijn vaak net zo rebels, oneerbiedig en verrassend als hun maker. Westwood werd voor het eerst beroemd toen ze samenwerkte met Sex Pistols-manager Malcolm McLaren. Samen lanceerden ze de kleding die de wereld zou gaan kennen als punk. Als dit alles was wat ze had gedaan, zou het spannend genoeg zijn geweest. Maar Westwood ging in de daarop volgende decennia door met ontwerpen van kleding waarin vrouwen zich chic en toch opstandig voelden. Eind 2022 overleed ze op 81-jarige leeftijd. Haar punkachtige charme heeft ze nooit verloren.

Phoebe Philo

Een bewijs van de blijvende invloed van Phoebe Philo is het feit dat jaren na haar vertrek bij Céline, de industrie niet kan stoppen over haar te praten. Wat ze doet, of en wanneer ze weer opduikt, en wat we graag zouden willen dat ze daarna doet. Hetzelfde gebeurde toen ze Chloé verliet in het midden van de zeroes. Er zijn maar weinig ontwerpers die twee keer de tijdgeest hebben getroffen, maar Philo deed het.

Dat fenomenale wereldwijde succes is te danken aan haar intuïtieve, gevoelige aanpak. Zoals veel van de grote namen op deze lijst ontwerpt Philo voor zichzelf. Bij Chloé betekende dat de sexy, ongekunstelde moeiteloosheid van nauwsluitende flares, Victoriaanse militaire jasjes en zijden plissé godinnenjurken. Een paar jaar later verscheen ze opnieuw bij Céline, met een kunstzinnig-intellectuele vorm van minimalisme. Niet alleen aangepast aan haar nieuwe volwassenheid – ze was nu moeder van drie kinderen – maar ook aan de gespannen tijden. Haar Céline was vanaf het begin een hit: ze produceerde een reeks it-tassen, ontketende een Birkenstock-rage die nog steeds voortduurt en lanceerde trends die zowel eenvoudig als subliem zijn. En nu heeft ze haar eigen lijn.