van-suikerverslaving-naar-suikervrij-wat-gebeurt-er-met-je-lichaam-als-je-stopt-met-suiker-335973
©Getty Images

Er zijn zinnen waarvan ik nooit had gedacht dat ik ze ooit zou schrijven. Hier is er één: Ik heb acht weken lang een suikerdetox gedaan. En nog één: mijn tanden doen nu al pijn bij de gedachte aan de enorme hoeveelheid suiker die ik vóór mijn suikervrije periode at – tot november 2024.

Een suikerdetox

Voordat ik mijn ervaringen deel, neem ik je eerst mee terug in de tijd. 32 jaar lang was ik een echte zoetekauw – iemand die luid protesteerde als een dessert werd overgeslagen of als iemand dacht dat er geen plek meer was voor crème brûlée. Iemand die altijd iets zoets in haar auto of handtas had. Ik snoepte elke dag, meerdere keren per dag. Vaak achteloos: tijdens het autorijden, werken, kijken van een film of tijdens het wandelen.

Elke week onze beste artikelen in je inbox? Schrijf je hier in voor de Vogue-nieuwsbrief.

Na elke sportsessie ging ik langs de supermarkt en kocht ik een komkommer, zalm en een zakje snoep. Dat laatste haalde mijn flat meestal alleen als lege wikkel, want onderweg at ik de hele (!) inhoud op – bij voorkeur zure snoepjes. Daarna volgde een gezonde avondmaaltijd, met – natuurlijk – een dessert. En ‘s avonds at ik wéér iets zoets, om nog maar te zwijgen van alle zoete snacks die ik overdag tussendoor at. En dat is gewoon niet gezond.

Gezond eten én suiker

Suiker stond haaks op mijn verder gezonde eetpatroon, want sinds mijn tienerjaren hecht ik veel waarde aan gezonde voeding. Helaas sloeg ‘gezond’ vooral op mijn hoofdmaaltijden. Toen ik vorig jaar merkte dat ik langzaam de controle verloor (wat in deze context best heftig klinkt) en dat mijn verder bewuste levensstijl eronder begon te lijden, besloot ik in november radicaal te breken met toegevoegde suikers. Nu besef ik dat ik eigenlijk al in een soort suikerverslaving zat.

Wanneer spreken we van een suikerverslaving?

“Van een verslaving spreken we wanneer het voelt alsof je gedreven wordt, alsof je geen vrije keuze meer hebt en je verlangens niet meer kunt beheersen”, zegt voedingsdeskundige dr. Heike Niemeier. Een ander signaal van verslaving is een toenemende behoefte: het blijft niet bij een handjevol snoepjes, maar je hebt steeds meer nodig. “Een cruciaal kenmerk is ook dat mensen lijden onder hun verslaving.” Terwijl sommigen zonder probleem veel suiker eten en daarvan genieten, zijn mensen met een suikerverslaving zich juist pijnlijk bewust van hun onbedwingbare trek – en voelen ze zich daar niet goed bij. Dat was ook voor mij zo, vooral vorig jaar.

Wat er veranderde toen ik stopte met suiker

De eerste dag zonder suiker liet me meteen zien hoe sterk gewoontes ons beïnvloeden. Meermaals betrapte ik mezelf erop dat ik tijdens het werk automatisch naar iets zoets wilde grijpen – zoals altijd. De eerste drie dagen kostte het me veel moeite om die drang te weerstaan of om het gebak bij de koffie met collega’s beleefd af te slaan. Maar langzaam werd het makkelijker. In plaats daarvan koos ik voor een extra kop koffie met ongezoete amandelmelk of mijn geliefde matcha – of probeerde ik mezelf af te leiden. Toch dwaalden mijn gedachten nog regelmatig af naar zoetigheid en de smaak ervan.

Na ongeveer een week voelde ik me opeens fantastisch: ik kon me veel beter concentreren tijdens het schrijven en sprong ’s ochtends veel sneller uit bed. Over het algemeen voelden mijn hoofd en lichaam lichter aan en zat ik gewoon goed in mijn vel. Inmiddels is het half februari en nog steeds vermijd ik toegevoegde suikers. De positieve effecten zijn niet afgezwakt of simpelweg een gewoonte geworden – ik merk elke dag hoe ik meer gefocust en energieker ben. Waarschijnlijk omdat mijn lichaam niet continu bezig is met het verwerken van sterk bewerkte suikerbommen, waardoor ik die energie voor belangrijkere dingen kan gebruiken. Ik ben zelfs een beetje afgevallen, al was dat niet mijn doel. Maar het laat wel zien hoeveel calorieën ik onbewust binnenkreeg via zoetigheid. Ondertussen heb ik goede alternatieven gevonden.

Omdat ik alleen toegevoegde suikers schrapte, bleven yoghurt met bessen en amandelpasta of een appel met walnoten prima opties als ik trek had in iets zoets. En mijn nieuwste ontdekking dankzij TikTok: een dadel met een beetje boter of een walnoot in het midden. De vetten zorgen voor een langzamere stijging van de bloedsuikerspiegel – en het smaakt verrassend genoeg naar cookie dough.

Hoeveel suiker is gezond?

Het spreekt voor zich dat ik op een gegeven moment weer voedingsmiddelen met toegevoegde suikers zal eten. Maar ik zal erop letten dat dit binnen een gezonde hoeveelheid blijft. De vraag is alleen: is er eigenlijk een gezonde hoeveelheid suiker per dag, of kun je het beter helemaal schrappen?

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) beveelt maximaal 25 gram toegevoegde suiker per dag aan als een veilige hoeveelheid. Maar als je die richtlijn niet volgt, speelt je verbruik een belangrijke rol: hoeveel suiker verbrand je door beweging? Dat is echter veel minder dan mensen vaak denken, zegt de expert. “Bij een uur joggen verbruik je ongeveer 30 gram suiker. Een reep chocolade bevat soms wel 60 gram suiker.” Om te bepalen hoeveel suiker niet schadelijk is, moet ook de gezondheidstoestand van een persoon worden meegenomen – denk aan insulineresistentie. “De overgrote meerderheid van mensen met diabetes type 2 heeft insulineresistentie. In dat geval is het belangrijk om zo min mogelijk suiker binnen te krijgen.”

Volledig stoppen?

Over het algemeen raden wetenschappers echter niet aan om volledig te stoppen met suiker – dit zou onrealistisch zijn en vaak tegen je werken. “Suiker is op zichzelf niet slecht. Ja, hoe minder je ervan eet, hoe beter, maar het doel is niet om het helemaal op te geven, omdat je dan vaak naar iets anders zult grijpen”, legt Niemeier uit. De meest gezonde manier om met suiker om te gaan, is volgens de expert op een ontspannen manier: “Het is beter om samen met leuke mensen in het zonnetje van een stuk taart te genieten, dan om constant naast je werk of op de bank alles naar binnen te werken.” Er is immers een verschil tussen genotsmiddelen, verslavende middelen en voedsel. “Suiker zal nooit een echt voedingsmiddel worden, omdat we het niet nodig hebben om te leven, maar je kunt het wel als een genotmiddel zien.”

Hoewel het voor anderen werkt om hun suikerconsumptie gewoon naar beneden bij te stellen, had ik deze drastische pauze nodig. Mijn duidelijke keuze toegevoegde suikers helemaal te laten staan, al was het maar voor een paar weken als een soort kuur, was belangrijk voor mij om een gezonde relatie met suiker op te bouwen. Ik merk nu dat ik mijn suikerbehoefte beter kan beheersen en in bedwang kan houden.

Hoe het verlangen naar suiker ontstaat

Volgens de expert ontstaat het constante verlangen naar zoetigheid door een te lage eiwitinname. Wanneer je niet genoeg eiwitten in je dagelijkse voeding verwerkt, krijg je al snel trek, of zoals de voedingsdeskundige het noemt: trek in suiker. “Dit is heel eenvoudig te verklaren: bij een eiwittekort mist het lichaam zijn belangrijkste voedingsstof – en dat creëert het hongergevoel. Dit wordt vaak snel gestild met suiker, maar ook hiermee krijgt het lichaam niet wat het eigenlijk nodig heeft: eiwitten.” Dit leidt na korte tijd tot nog meer honger – en zo gaat het maar door. “Als je suiker wil vermijden, moet je je eiwitinname verhogen. Dat maakt het makkelijker.”

Stoppen met fruit?

Ik eet nog steeds fruit in kleine hoeveelheden in mijn yoghurt of na de maaltijd. Tijdens de suikerdetox kiezen sommige mensen er echter voor om fruit te laten staan, omdat fructose een vergelijkbaar effect op het lichaam heeft als toegevoegde suikers. Niemeier zegt: “Fructose uit fruit is prima, zolang je niet meer dan twee porties fruit per dag eet, dus twee keer per dag een handjevol.” Het belangrijkste is dat je het fruit goed kauwt en het niet in vloeibare vorm consumeert. “Er zit namelijk veel te veel suiker in een smoothie, vooral als er fruitsoorten zoals mango en banaan in zitten, die het drankje romig maken.”

Dit betekent dat als je fruit wil eten, je het beter kunt kauwen, maximaal twee porties per dag kunt eten en het bij voorkeur als dessert neemt – ook voor je bloedsuikerspiegel. “Er zijn fruitsoorten die bijzonder goed zijn omdat ze een lager suikergehalte hebben, zoals alle bessen”, zegt Niemeier. Het is echter bewezen dat fructose, die in geconcentreerde vorm voorkomt in voedingsmiddelen of dranken, bijvoorbeeld in sappen of smoothies, kan leiden tot leververvetting. “Suiker uit dranken is als een suikertsunami voor de lever, waardoor deze sneller vet wordt en het voor ons steeds moeilijker wordt om suiker te verteren.”

Makkelijker maken om van suiker af te komen

Maar wat helpt nog meer om het makkelijker te maken om suiker op te geven? Omdat suiker herhaaldelijk dopamine-opstoten veroorzaakt, kan juist sport het equivalente gevoel van suikerconsumptie bieden. “Dankzij dopamine wekt suiker herhaaldelijk het gevoel van ‘goed voelen’ in ons op. Sport doet dit ook, maar met minder bijwerkingen”, zegt Niemeier. Het is belangrijk om een sport te kiezen die je niet onder- of overbelast, maar die je gewoon uitdaagt.

Hoe lang moet je stoppen met suiker?

De eerste positieve effecten van het stoppen met suiker zijn meestal al na twee tot drie dagen merkbaar, legt dr. Heike Niemeier uit. “De negatieve effecten, zoals het gevoel dat je iets mist, doen zich echter al na een paar uur of een dag voor. Maar vanaf dag 2 of 3 begin je je beter te voelen: beter slapen, meer herstel.”

Bij de suikerdetox zijn de goede alternatieven belangrijk om te voorkomen dat je in oude gewoontes valt. Als je weet dat je na elke maaltijd behoefte hebt aan iets zoets, is het belangrijk om alvast iets voor te bereiden, zodat je niet uit gewoonte en op de korte termijn grijpt naar een snoepje vol industriële suiker. Dit zou bijvoorbeeld natuurlijke yoghurt met bessen kunnen zijn – of, zoals ik het nu doe, dadels met een noot. “Een dadel met een walnoot is ook een soort snoep, maar dan een heel waardevolle – waar je echt van kunt genieten”, zegt de expert.

Over dadels gesproken: Opgroeien in een Perzische familie heeft mijn liefde voor zoetigheid zeker versterkt. Dit komt omdat de eetcultuur voortdurend schommelt tussen felgroene, helende kruidenbeloften en in suiker gedrenkte lekkernijen als dessert. Het draait allemaal om balans. En zo zal ik het ook in de toekomst blijven doen: de gezonde en bewuste balans behouden.

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd door Vogue DE.